30/12/2022
Ενημέρωση: 1/1/2023
Ενημέρωση: 1/1/2023
ΑΓΕΛΑΔΙΝΟ ΓΑΛΑ και ΚΟΛΙΚΟΙ
Το αγελαδινό γάλα είναι υπεύθυνο για 25% έως 89% των βρεφικών κολικών
|
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
1. ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ 2. ΚΟΛΙΚΟΙ ΒΡΕΦΟΥΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΜΕ ΔΙΑΚΟΠΗ ΑΓΕΛΑΔΙΝΟΥ ΓΑΛΑΚΤΟΣ 3. ΚΟΛΙΚΟΙ ΒΡΕΦΟΥΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΜΗΤΕΡΑΣ 4. ΚΟΛΙΚΟΙ ΜΩΡΟΥ ΚΑΙ ΑΓΕΛΑΔΙΝΟ ΓΑΛΑ 5. ΣΥΝΝΟΣΗΡΟΤΗΤΕΣ Παραπομπές (38) |
ΑΓΕΛΑΔΙΝΟ ΓΑΛΑ και ΚΟΛΙΚΟΙ
|
1. ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ
Ενώ όλα τα μωρά κλαίνε, αυτό που διακρίνει τα μωρά με κολικούς είναι ότι αφενός κλαίνε περισσότερο και αφετέρου συχνά κλαίνε απαρηγόρητα.
Υπάρχει συνήθως ένα προβλέψιμο ημερήσιο μοτίβο για το κλάμα που οφείλεται σε κολικούς, με περισσότερο κλάμα να εμφανίζεται τις βραδινές ώρες και να μειώνεται κατά την ηλικία των τριών έως τεσσάρων μηνών (1).
Κολικοί βρέφους - ορισμός:
Οι ορισμοί για τον βρεφικό κολικό ποικίλλουν.
Ένας αδρός ορισμός του βρεφικού κολικού είναι το υπερβολικό κλάμα σε ένα κατά τα άλλα υγιές και καλά ταϊσμένο βρέφος, αλλά ένας από τους πιο συχνά χρησιμοποιούμενους είναι όταν "το βρέφος να κλαίει για τουλάχιστον 3 ώρες την ημέρα, τουλάχιστον 3 ημέρες την εβδομάδα, για τουλάχιστον 3 εβδομάδες (1).
Μία άλλη μελέτη ορίζει τον κολικό ως "σοβαρό" όταν η διάρκεια του κλάματος είναι μεγαλύτερη από 4 ώρες την ημέρα, και η συχνότητα είναι 5 ημέρες την εβδομάδα (25).
Επιπολασμός:
Ο επιπολασμός για τους βρεφικούς κολικούς κυμαίνεται από 5 έως 19% (2), αν και τις πρώτες 6 εβδομάδες κυμαίνεται στο 17 έως 25% (37).
Μητρικό γάλα ή φόρμουλα: ποιο προκαλεί περισσότερους κολικούς ;
Μία μελέτη ανέφερε ότι ο επιπολασμός των κολικών ήταν παρόμοιος μεταξύ των βρεφών που τρέφονταν είτε με μητρικό γάλα είτε με φόρμουλα (3).
Πιθανές επιπτώσεις των βρεφικών κολικών:
Είναι σημαντικό να προσδιορίσουμε την αιτία του βρεφικού κολικού προκειμένου να τον διαχειριστούμε κατάλληλα διότι το υπερβολικό και απαρηγόρητο κλάμα μπορεί να δυσανασχετήσει και να εκνευρίσει τους γονείς (4), και σε ορισμένες περιπτώσεις να οδηγήσει σε "σύνδρομο της ανατάραξης του μωρού" [shaken baby syndrome] (5).
Μία μελέτη ανέφερε ότι το κλάμα, ειδικά στους πρώτους 4 μήνες της ηλικίας, είναι ένα σημαντικό ερέθισμα για το σύνδρομο της ανατάραξης του μωρού.
Σε 591 περιπτώσεις βρεφών ηλικίας έως 1,5 ετών, το κλάμα αναφέρθηκε ως ερέθισμα για ανατάραξη του μωρού στο 28% των περιπτώσεων (166 βρέφη) (5).
Σύνδρομο της ανατάραξης του μωρού:
Το σύνδρομο της ανατάραξης του μωρού είναι το αποτέλεσμα της πίεσης του εγκεφάλου στο κρανίο (6) και αποτελεί την πιο κοινή αιτία θανάτου ή σοβαρού νευρολογικού τραυματισμού (7).
Ηπιότερες μορφές αυτού του συνδρόμου συχνά μένουν αδιάγνωστες και ο αριθμός των μη-αναφερόμενων περιπτώσεων είναι πιθανότατα πολύ μεγαλύτερος.
Το σύνδρομο της ανατάραξης του μωρού έχει κακή πρόγνωση, με έως και 20% των βρεφών να πεθαίνουν μέσα σε ημέρες ή εβδομάδες, ενώ όσα βρέφη επιζήσουν συχνά εμφανίζουν γνωστικά ελλείμματα καθώς και κλινικά συμπτώματα, όπως σωματικές αναπηρίες, μειωμένη ακοή, μειωμένη όραση ή τύφλωση, επιληψία, νοητική υστέρηση ή συνδυασμό αυτών των καταστάσεων (8).
Μία μελέτη αξιολόγησε δυνητικά επιζήμιες γονικές ενέργειες που προκαλούνται από το βρεφικό κλάμα σε 3.259 βρέφη ηλικίας 1-6 μηνών.
Το 5,6% των γονιών ανέφεραν ότι χαστούκισαν ή ανατάραξαν το μωρό τους τουλάχιστον μία φορά εξαιτίας του κλάματος του (9).
Για τους βρεφικούς κολικούς υπάρχει θεραπεία ; Ποιες τροφές οδηγούν σε επιδείνωση ;
2. ΚΟΛΙΚΟΙ ΒΡΕΦΟΥΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΜΕ ΔΙΑΚΟΠΗ ΑΓΕΛΑΔΙΝΟΥ ΓΑΛΑΚΤΟΣ
ΜΕΤΑ-ΑΝΑΛΥΣΗ:
Μία μετα-ανάλυση ανέφερε ότι "το υπερβολικό κλάμα είναι αποτέλεσμα επώδυνων συσπάσεων του εντέρου που προκαλούνται από τρεις αιτίες, με τις δύο εξ'αυτών να αφορούν την διατροφή:
- αγελαδινό γάλα, και
- δυσανεξία στη λακτόζη (16).
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΕΙΣ:
Μία ανασκόπηση που δημοσιεύθηκε πριν από λίγους μήνες αναφέρει ότι, σε βρέφη με κολικούς, έχει αποδειχθεί ότι είναι ευεργετικό να αφαιρείται το αγελαδινό γάλα από την διατροφή του βρέφους ή από την διατροφή της μητέρας όσο διαρκεί ο θηλασμός (17).
Μία ακόμα ανασκόπηση αναφέρει ότι το αγελαδινό γάλα φαίνεται να σχετίζεται με σημαντικό αριθμό περιπτώσεων βρεφικού κολικού (18), ενώ μία άλλη ανασκόπηση αναφέρει ότι στο αγελαδινό γάλα οφείλεται περίπου το 25% των βρεφών με μέτριο ή σοβαρό κολικό και συνιστά μια διατροφή με πλήρη αποκλεισμό του αγελαδινού γάλακτος από την μητέρα (19).
Σε παρόμοια αποτελέσματα καταλήγουν 3 ακόμα ανασκοπήσεις (20-22).
3. ΚΟΛΙΚΟΙ ΒΡΕΦΟΥΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΜΗΤΕΡΑΣ
Πολλές μελέτες δείχνουν ότι η παρουσία συστατικών στο μητρικό γάλα από τις τροφές που καταναλώνει η μητέρα σχετίζεται με εμφανείς κλινικές εκδηλώσεις στα παιδιά (11).
Το ότι οι κολικοί βρέφους αποτελούν σύμπτωμα του αγελαδινού γάλακτος είχε ήδη αναφερθεί από την δεκαετία του '70, όπως προκύπτει και από σχετική δημοσίευση στο επιστημονικό περιοδικό Lancet (23).
Στην εν λόγω μελέτη διέκοψαν το αγελαδινό γάλα από την διατροφή σε μητέρες που τα βρέφη τους είχαν κολικούς (19 βρεφη).
Τα ευρήματα έδειξαν ότι, από τα 19 βρέφη, οι κολικοί εξαφανίστηκαν αμέσως (εντός 1-2 ημερών) στα 13 βρέφη (68%). Και, σε 12 από αυτά τα 13 βρέφη (92%), οι κολικοί επανήλθαν εντός ολίγων ωρών όταν οι μητέρες κατανάλωσαν εκ νέου το αγελαδινό γάλα.
Τρία παραδείγματα είναι τα εξής : α. Σε ένα βρέφος, υπήρχε σχεδόν πλήρης εξαφάνιση των κολίκων μέσα σε μόλις μια ημέρα από την στιγμή που η μητέρα διέκοπτε το αγελαδινό γάλα, ενώ όταν η μητέρα επανέφερε το αγελαδινό γάλα, οι βρεφικοί κολικοί επέστρεφαν αμέσως.
β. Σε ένα άλλο βρέφος, όταν το αγελαδινό γάλα διακόπηκε από την διατροφή της μητέρας, οι κολικοί εξαφανίστηκαν αμέσως, ενώ όταν η μητέρα την επανέφερε, υπήρχαν συμπτώματα κολικού μέσα σε μόλις μισή ώρα από τον θηλασμό.
γ. Σε ένα ακόμα βρέφος, η ίδια κατάσταση: όταν το αγελαδινό γάλα διακόπηκε από την διατροφή της μητέρας, οι κολικοί εξαφανίστηκαν, ενώ όταν δόθηκε μία πολύ μικρή ποσότητας (0,5 ml) αγελαδινού γάλακτος στο βρέφος, οι κολικοί επανήλθαν μετά από μόλις 15 λεπτά.
Η εν λόγω δημοσιεύση κλείνει αναφέροντας ότι στα θηλάζοντα βρέφη "η αντιμετώπιση του κολικού με απομάκρυνση του αγελαδινού γάλακτος από την διατροφή της μητέρας, φαίνεται να αξίζει τον κόπο" (23).
Σε μία μεγάλη μελέτη διερευνήθηκε η σχέση ανάμεσα στον κολικό και στις τροφές που εισάγονται στην διατροφή της μητέρας. Αξιολογήθηκαν δεδομένα από 273 βρέφη με αποκλειστικό θηλασμό.
Από τα τρόφιμα που αξιολογήθηκαν, το αγελαδινό γάλα είχε, με σημαντική διαφορά, την υψηλότερη συσχέτιση με συμπτώματα βρεφικού κολικού (24).
Μία ακόμα μελέτη αξιολόγησε 66 θηλάζοντα βρέφη με κολικούς, στα οποία αποκλείστηκε το αγελαδινό γάλα από την διατροφή τους (12).
Τα ευρήματα έδειξαν ότι οι κολικοί εξαφανίστηκε στα 35 βρέφη (53%), ενώ οι κολικοί επανεμφανίστηκαν σε τουλάχιστον δύο προκλήσεις (εισαγωγή του αγελαδινού γάλακτος στην διατροφή της μητέρας) σε 23 βρέφη (35%).
Στην συνέχεια, διεξήχθη μια διπλά-τυφλή, διασταυρούμενη μελέτη με το αγελαδινό γάλα σε 10 από αυτά τα 23 βρέφη. Τα ευρήματα έδειξαν ότι τα 9 βρέφη αντέδρασαν με κολικούς όταν οι μητέρες τους έλαβαν τις κάψουλες που περιείχαν το αγελαδινό γάλα σε σκόνη.
Η περαιτέρω ανάλυση των δεδομένων έδειξε υψηλή συσχέτιση μεταξύ του βρεφικού κολικού και της κατανάλωσης αγελαδινού γάλακτος από την μητέρα, και η μελέτη καταλήγει αναφέροντας ότι "προτείνεται ο αποκλεισμός του αγελαδινού γάλακτος από την διατροφή της μητέρας ως μια πρώτη δοκιμή για την αντιμετώπιση του βρεφικού κολικού" (12).
Μία δημοσίευση για αναφορές περιπτώσεων, αναφέρει ότι περίπου στο 33% των μωρών με κολικούς, τα συμπτώματα εξαφανίστηκαν όταν αποκλείστηκε το αγελαδινό γάλα από την διατροφή της μητέρας (26).
Παρόμοια ευρήματα αναφέρονται και σε μία ακόμα δημοσίευση: σε 3 περιπτώσεις, οι βρεφικοί κολικοί σταμάτησαν όταν η μητέρα διέκοψε το αγελαδινό γάλα (27).
Κλείνοντας, μία ακόμα δημοσίευση αναφέρει ότι τα βρέφη υπέφεραν από κολικούς όταν το μητρικό γάλα περιείχε σε υψηλή περιεκτικότητα ενώσεις από το αγελαδινό γάλα, ενώ τα βρέφη απαλλάχτηκαν από τους κολικούς όταν το μητρικό γάλα είχε μη-ανιχνεύσιμη ποσότητα από ενώσεις του αγελαδινού γάλακτος 11).
Συνοψίζοντας, βλέπουμε ότι το αγελαδινό γάλα στην διατροφή της μητέρας είναι υπεύθυνη για 33% έως και 68% των κολικών σε βρέφη.
4. ΚΟΛΙΚΟΙ ΜΩΡΟΥ ΚΑΙ ΑΓΕΛΑΔΙΝΟ ΓΑΛΑ
Μία μελέτη με πολύ καλό σχεδιασμό έθεσε ως στόχο να αξιολογήσει εάν το αγελαδινό γάλα μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα κολικού σε βρέφη που τρέφονταν με φόρμουλα (10).
Σε 24 από τα 27 βρέφη (89%) με σοβαρούς κολικούς, τα συμπτώματα εξαφανίστηκαν όταν τους χορηγήθηκε φόρμουλα χωρίς αγελαδινό γάλα.
Οι ημερήσιες ώρες κλάματος για τα 24 βρέφη ήταν :
- 5,6 ώρες για τα βρέφη που τρέφονταν με αγελαδινό γάλα, και
- 0,7 ώρες για τα βρέφη που τρέφονταν χωρίς αγελαδινό γάλα (P <0,001).
4,9 λιγότερες ημερήσιες ώρες κλάματος, μία μείωση της τάξης του 87,5%.
Στην συνέχεια, αυτά τα 24 βρέφη εισήχθησαν σε μια διπλά-τυφλή, διασταυρούμενη μελέτη και, με κάθε γεύμα, τους χορηγήθηκαν κάψουλες, οι οποίες περιείχαν είτε σκόνη πρωτεΐνης ορού γάλακτος είτε εικονικό φάρμακο.
Τα 18 βρέφη που έλαβαν τις κάψουλες με την σκόνη πρωτεΐνης ορού γάλακτος αντέδρασαν με κολικούς, 2 βρέφη που έλαβαν εικονικό φάρμακο αντέδρασαν με κολικούς (P <0,001) και 4 βρέφη δεν αντέδρασαν καθόλου.
Οι ημερήσιες ώρες κλάματος ήταν :
- 3,2 ώρες για τα βρέφη που έλαβαν κάψουλες με την σκόνη πρωτεΐνης ορού γάλακτος, και
- 1,0 ώρα για τα βρέφη που έλαβαν κάψουλες με εικονικό φάρμακο (P <0,001).
2,2 λιγότερες ημερήσιες ώρες κλάματος, μία μείωση της τάξης του 68,8% (10).
Σε μία άλλη μελέτη αξιολογήθηκε η σχέση μεταξύ του βρεφικού κολικού και του το αγελαδινού γάλακτος σε 70 βρέφη που τρέφονταν με φόρμουλα, τα οποία είχαν σοβαρό κολικό (διάρκεια κλάματος μεγαλύτερη από 4 ώρες την ημέρα για 5 ημέρες την εβδομάδα).
Στα 50 βρέφη (71,4%) υπήρξε ύφεση των συμπτωμάτων όταν το αγελαδινό γάλα αποκλείστηκε από την διατροφή. Δύο διαδοχικές προκλήσεις προκάλεσαν επιστροφή των συμπτωμάτων και στα 50 βρέφη (100%).
Η ερευνητική ομάδα αναφέρει στο συμπέρασμα της ότι ένα σημαντικό ποσοστό των βρεφών με σοβαρούς κολικούς οφείλεται στην πρωτεΐνη του αγελαδινού γάλακτος, και ότι σε αυτές τις περιπτώσεις η αντιμετώπιση τους μέσω της διατροφής θα πρέπει να είναι η πρώτη προσέγγιση για την θεραπεία των βρεφικών κολικών (25).
Σε μία διπλά-τυφλή μελέτη αξιολογήθηκε η επίδραση από το αγελαδινό γάλα στην αιτιολογία του βρεφικού κολικού σε 19 βρέφη.
Μετά την αλλαγή στην διατροφή, υπήρξε σχεδόν πλήρης εξαφάνιση των συμπτωμάτων του βρεφικού κολικού στα 13 βρέφη (68%) (15).
Μία άλλη δημοσίευση αναφέρει ότι η απομάκρυνση της πρωτεΐνης του αγελαδινού γάλακτος από την διατροφή είναι αποτελεσματική για αντιμετώπιση του βρεφικού κολικού. Η εξάλειψη τους ανέρχεται στο 30% των βρεφών (28).
Σε μία ακόμα μελέτη (διπλά-τυφλή) σε 60 βρέφη με κολικό αναφέρεται ότι το αγελαδινό γάλα "φαίνεται να είναι η κύρια αιτία κολικών σε βρέφη που τρέφονται με φόρμουλα" (13), ενώ μία μεγαλύτερη μελέτη σε 287 βρέφη και παιδιά κάτω των 8 ετών ανέφερε ότι όταν η φόρμουλα με αγελαδινό γάλα αντικαταστάθηκε, στην πλειοψηφία των βρεφών και των παιδιών παρατηρήθηκε σημαντική μείωση του κολικού (14).
Κλείνοντας, μία ακόμα δημοσίευση αναφέρει ότι σε 5 βρέφη με έντονους κολικούς και αιμορραγία από το ορθό, τα συμπτώματα εξαφανίστηκαν μετά την διακοπή του αγελαδινού γάλακτος και των γαλακτοκομικών από την διατροφή του παιδιού ή/και της μητέρας (29).
Συνοψίζοντας, βλέπουμε ότι το αγελαδινό γάλα είναι υπεύθυνη στο 30% έως και 89% των κολικών σε βρέφη που τρέφονται με φόρμουλα.
5. ΣΥΝΝΟΣΗΡΟΤΗΤΕΣ
- σε μια μεγάλη μελέτη με 257 βρέφη που εισήχθησαν με αιμορραγία από το ορθό και είχαν διάγνωση αλλεργικής πρωκτοκολίτιδας που προκαλείται από κατανάλωση τροφών, το αγελαδινό γάλ ήταν το πιο κοινό έναυσμα στο 99,2% (!) των περιπτώσεων (30).
- στο σύνδρομο εντεροκολίτιδας που προκαλείται από κατανάλωση τροφών, το αγελαδινό γάλα φαίνεται να είναι η πιο συχνά αναφερόμενη ενοχοποιητική τροφή (31).
- άλλος κίνδυνος από την κατανάλωση του αγελαδινού γάλακτος είναι ο διαβήτης τύπου 1.
Μία μετα-ανάλυση του 2021 ανέφερε ότι ο κίνδυνος για διαβήτη τύπου 1 αυξάνεται όταν γίνεται πρώιμη εισαγωγή του αγελαδινού γάλακτος (32), ένας κίνδυνος που έχει ήδη αναφερθεί εδώ και σχεδόν 30 χρόνια και αγγίζει ακόμα και το 63% (33).
- επίσης, το αγελαδινό γάλα αυξάνει τον κίνδυνο για ανεπάρκεια σιδήρου καθώς και αναιμία στα βρέφη (34-36).
ΣΥΝΟΨΗ
Ο ορισμός του κολικού είναι όταν το βρέφος κλαίει τουλάχιστον 3 ώρες την ημέρα, τουλάχιστον 3 ημέρες την εβδομάδα, για τουλάχιστον 3 εβδομάδες, ενώ για τον "σοβαρό" κολικό η διάρκεια του κλάματος είναι τουλάχιστον 4 ώρες την ημέρα, και τουλάχιστον 5 ημέρες την εβδομάδα.
Για το βρέφος, οι κολικοί αποτελούν σημαντική πηγή πόνου και εξουθένωσης, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει σε "σύνδρομο της ανατάραξης του μωρού", το οποίο αποτελεί την πιο κοινή αιτία θανάτου, με κακή πρόγνωση δεδομένου ότι έως και 20% των βρεφών πεθαίνουν μέσα σε ημέρες ή εβδομάδες, ενώ όσα βρέφη επιζήσουν συχνά εμφανίζουν σωματικές αναπηρίες, μειωμένη ακοή, μειωμένη όραση ή τύφλωση, επιληψία, νοητική υστέρηση ή συνδυασμό αυτών των καταστάσεων.
Συνεπώς, καθίσταται σαφές ότι είναι επιτακτικό και αναγκαίο να βρεθεί, τάχιστα, μία λύση.
Όσον αφορά την πρόληψη, μία μετα-ανάλυση του 2021 αναφέρει ότι η έκθεση σε υψηλά επίπεδα στρες κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης σχετίζεται με τους βρεφικούς κολικούς στο παιδί που θα γεννηθεί, καθώς και την διαταραχή αυτιστικού φάσματος (38).
Όσον αφορά την αντιμετώπιση, οι κολικοί αποτελούν πολυπαραγοντικό ζήτημα και έχουν προταθεί αρκετές διαφορετικές αιτίες. Μία εξ'αυτών είναι η κατανάλωση μίας κοινής τροφής, το αγελαδινό γάλα, από το θηλάζον βρέφος ή/και από την μητέρα, η οποία έχει ενοχοποιηθεί για το 25% έως και το 89% των βρεφικών κολικών.
Αρκετές μελέτες ανέφεραν ότι όταν το αγελαδινό γάλα αποκλείστηκε από την διατροφή, οι κολικοί εξαφανίστηκαν αμέσως (σε έως 1-2 ημέρες), ενώ όταν το αγελαδινό γάλα επανερχόταν στην διατροφή, οι κολικοί εμφανίζονταν αμέσως (εντός ολίγων ωρών).
Ως εκ τούτου, ο αποκλεισμός του αγελαδινού γάλακτος από την διατροφή μητέρας ή/και βρέφους είναι μία επιλογή που δεν μπορούμε να αγνοήσουμε, ενώ αρκετές ερευνητικές ομάδες προτείνουν τον αποκλεισμό του αγελαδινού γάλακτος ως μια πρώτη απόπειρα για την αντιμετώπιση του βρεφικού κολικού, ιδίως όταν συνεκτιμούμε και τις συννοσηρότητες όπως αλλεργική πρωκτοκολίτιδα, σύνδρομο εντεροκολίτιδας, διαβήτη τύπου 1, ανεπάρκεια σιδήρου και αναιμία.
Παραπομπές (38)
1. Gelfand AA. Infant Colic. Seminars in Pediatric Neurology. 2016 Feb;23(1):79-82. DOI: 10.1016/j.spen.2015.08.003. PMID: 27017027; PMCID: PMC4809021.
https://europepmc.org/article/MED/27017027
2. Lucassen PL, Assendelft WJ, van Eijk JT, et al. Systematic review of the occurrence of infantile colic in the community. Archives of Disease in Childhood. 2001 May;84(5):398-403. DOI: 10.1136/adc.84.5.398. PMID: 11316682; PMCID: PMC1718751.
https://europepmc.org/article/PMC/1718751
3. Castro-Rodríguez JA, Stern DA, Halonen M, et al. Relation between infantile colic and asthma/atopy: a prospective study in an unselected population. Pediatrics. 2001 Oct;108(4):878-882. DOI: 10.1542/peds.108.4.878. PMID: 11581439.
http://europepmc.org/article/MED/11581439
4. Fujiwara T, Barr RG, Brant R, Barr M. Infant distress at five weeks of age and caregiver frustration. The Journal of Pediatrics. 2011 Sep;159(3):425-430.e1-2. DOI: 10.1016/j.jpeds.2011.02.010. PMID: 21429518.
http://europepmc.org/article/MED/21429518
5. Lee C, Barr RG, Catherine N, Wicks A. Age-related incidence of publicly reported shaken baby syndrome cases: is crying a trigger for shaking? Journal of Developmental and Behavioral Pediatrics : JDBP. 2007 Aug;28(4):288-293. DOI: 10.1097/dbp.0b013e3180327b55. PMID: 17700080.
http://europepmc.org/article/MED/17700080
6. Mian M, Shah J, Dalpiaz A, Schwamb R, Miao Y, Warren K, Khan S. Shaken Baby Syndrome: a review. Fetal Pediatr Pathol. 2015 Jun;34(3):169-75. doi: 10.3109/15513815.2014.999394. Epub 2015 Jan 23. PMID: 25616019.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25616019/
7. Blumenthal I. Shaken baby syndrome. Postgrad Med J. 2002 Dec;78(926):732-5. doi: 10.1136/pmj.78.926.732. PMID: 12509690; PMCID: PMC1757926.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12509690/
8. Reith W, Yilmaz U, Kraus C. Shaken-Baby-Syndrom [Shaken baby syndrome]. Radiologe. 2016 May;56(5):424-31. German. doi: 10.1007/s00117-016-0106-x. PMID: 27118366.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27118366/
9. Reijneveld SA, van der Wal MF, Brugman E, Sing RA, Verloove-Vanhorick SP. Infant crying and abuse. Lancet (London, England). 2004 Oct 9-15;364(9442):1340-1342. DOI: 10.1016/s0140-6736(04)17191-2. PMID: 15474137.
http://europepmc.org/article/MED/15474137
10. Lothe L, Lindberg T. Cow's milk whey protein elicits symptoms of infantile colic in colicky formula-fed infants: a double-blind crossover study. Pediatrics. 1989 Feb;83(2):262-266. PMID: 2913556.
http://europepmc.org/article/MED/2913556
11. Franco, C.; Fente, C.; Sánchez, C.; Lamas, A.; Cepeda, A.; Leis, R.; Regal, P. Cow’s Milk Antigens Content in Human Milk: A Scoping Review. Foods 2022, 11, 1783. https://doi.org/10.3390/foods11121783
https://www.mdpi.com/2304-8158/11/12/1783/htm#
12. Jakobsson I, Lindberg T. Cow's milk proteins cause infantile colic in breast-fed infants: a double-blind crossover study. Pediatrics. 1983 Feb;71(2):268-271. PMID: 6823433.
http://europepmc.org/article/MED/6823433
13. Lothe L, Lindberg T, Jakobsson I. Cow's milk formula as a cause of infantile colic: a double-blind study. Pediatrics. 1982 Jul;70(1):7-10. PMID: 7088636.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7088636
14. Nadasdi M. Tolerance of a soy formula by infants and children. Clin Ther. 1992 Mar-Apr;14(2):236-41. PMID: 1611646.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1611646
15. Campbell JP. Dietní lécba kojenecké koliky: dvojitá slepá studie [Dietary therapy of infant colic: a double-blind study]. Cesk Pediatr. 1993 Apr;48(4):199-202. Czech. PMID: 8495532.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8495532
16. Lucassen PL, Assendelft WJ, Gubbels JW, van Eijk JT, van Geldrop WJ, Neven AK. Effectiveness of treatments for infantile colic: systematic review. BMJ. 1998 May 23;316(7144):1563-9. doi: 10.1136/bmj.316.7144.1563. Erratum in: BMJ 1998 Jul 18;317(7152):171. PMID: 9596593; PMCID: PMC28556.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9596593/
17. Nurko S, Benninga MA, Solari T, Chumpitazi BP. Pediatric Aspects of Nutrition Interventions for Disorders of Gut-Brain Interaction. Am J Gastroenterol. 2022 Jun 1;117(6):995-1009. doi: 10.14309/ajg.0000000000001779. Epub 2022 Apr 13. PMID: 35416794; PMCID: PMC9169765.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35416794
18. Leung AK, Lemay JF. Infantile colic: a review. J R Soc Promot Health. 2004 Jul;124(4):162-6. doi: 10.1177/146642400412400407. PMID: 15301313.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15301313
19. Lindberg T. Infantile colic and small intestinal function: a nutritional problem? Acta Paediatr Suppl. 1999 Aug;88(430):58-60. doi: 10.1111/j.1651-2227.1999.tb01301.x. PMID: 10569224.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10569224
20. Vandenplas Y. Algorithms for Common Gastrointestinal Disorders. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2016 Jul;63 Suppl 1:S38-40. doi: 10.1097/MPG.0000000000001220. PMID: 27380599.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27380599/
21. Dupont C. Diagnosis of cow's milk allergy in children: determining the gold standard? Expert Rev Clin Immunol. 2014 Feb;10(2):257-67. doi: 10.1586/1744666X.2014.874946. PMID: 24410539.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24410539/
22. Søndergaard C, Olsen J, Dirdal M, Friis-Hasché E, Sørensen HT. Tremånederskolik--en vurdering af mulige risikofaktorer [Infantile colic--an assessment of possible risk factors]. Ugeskr Laeger. 2001 Nov 5;163(45):6265-70. Danish. PMID: 11723685.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11723685/
23. Jakobsson I, Lindberg T. Cow's milk as a cause of infantile colic in breast-fed infants. Lancet. 1978 Aug 26;2(8087):437-9. doi: 10.1016/s0140-6736(78)91441-1. PMID: 79803.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/79803
24. Lust KD, Brown JE, Thomas W. Maternal intake of cruciferous vegetables and other foods and colic symptoms in exclusively breast-fed infants. J Am Diet Assoc. 1996 Jan;96(1):46-8. doi: 10.1016/s0002-8223(96)00013-2. PMID: 8537569.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8537569
25. Iacono G, Carroccio A, Montalto G, Cavataio F, Bragion E, Lorello D, Balsamo V, Notarbartolo A. Severe infantile colic and food intolerance: a long-term prospective study. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 1991 Apr;12(3):332-5. doi: 10.1097/00005176-199104000-00008. PMID: 2072224.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2072224/
26. Jakobsson I. Unusual presentation of adverse reactions to cow's milk proteins. Klin Padiatr. 1985 Jul-Aug;197(4):360-2. doi: 10.1055/s-2008-1034003. PMID: 4046494.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/4046494
27. Jakobsson I, Lindberg T, Benediktsson B, Hansson BG. Dietary bovine beta-lactoglobulin is transferred to human milk. Acta Paediatr Scand. 1985 May;74(3):342-5. doi: 10.1111/j.1651-2227.1985.tb10981.x. PMID: 4003058.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/4003058
28. Colon AR, DiPalma JS. Colic. Am Fam Physician. 1989 Dec;40(6):122-4. PMID: 2486555.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2486555
29. Fagundes-Neto U, Ganc AJ. Allergic proctocolitis: the clinical evolution of a transitory disease with a familial trend. Case reports. Einstein (Sao Paulo). 2013 Apr-Jun;11(2):229-33. doi: 10.1590/s1679-45082013000200017. PMID: 23843067; PMCID: PMC4872900.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23843067
30. Buyuktiryaki B, Kulhas Celik I, Erdem SB, Capanoglu M, Civelek E, Guc BU, Guvenir H, Cakir M, Dibek Misirlioglu E, Akcal O, Volkan B, Toyran M, Sag E, Kertel AC, Ginis T, Kocabas CN, Orhan F, Can D. Risk Factors Influencing Tolerance and Clinical Features of Food Protein-induced Allergic Proctocolitis. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2020 May;70(5):574-579. doi: 10.1097/MPG.0000000000002629. PMID: 32044836.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32044836
31. Miceli Sopo S, Monaco S, Greco M, Scala G. Chronic food protein-induced enterocolitis syndrome caused by cow's milk proteins passed through breast milk. Int Arch Allergy Immunol. 2014;164(3):207-9. doi: 10.1159/000365104. Epub 2014 Jul 15. PMID: 25034379.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25034379/
32. Lampousi AM, Carlsson S, Löfvenborg JE. Dietary factors and risk of islet autoimmunity and type 1 diabetes: a systematic review and meta-analysis. EBioMedicine. 2021 Oct;72:103633. doi: 10.1016/j.ebiom.2021.103633. Epub 2021 Oct 14. PMID: 34656932; PMCID: PMC8523874.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34656932
33. Gerstein HC. Cow's milk exposure and type I diabetes mellitus. A critical overview of the clinical literature. Diabetes Care. 1994 Jan;17(1):13-9. doi: 10.2337/diacare.17.1.13. PMID: 8112184.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8112184
34. Griebler U, Bruckmüller MU, Kien C, Dieminger B, Meidlinger B, Seper K, Hitthaller A, Emprechtinger R, Wolf A, Gartlehner G. Health effects of cow's milk consumption in infants up to 3 years of age: a systematic review and meta-analysis. Public Health Nutr. 2016 Feb;19(2):293-307. doi: 10.1017/S1368980015001354. Epub 2015 May 20. PMID: 25989719; PMCID: PMC10271170.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25989719
35. Ziegler EE. Consumption of cow's milk as a cause of iron deficiency in infants and toddlers. Nutrition Reviews. 2011 Nov;69 Suppl 1:S37-42. DOI: 10.1111/j.1753-4887.2011.00431.x. PMID: 22043881.
http://europepmc.org/article/MED/22043881
36. Wright NS, Smith M. Guidelines Suggesting Children Avoid Plant-Based Milks: A Closer Examination. Matern Child Health J. 2020 Oct;24(10):1189-1192. doi: 10.1007/s10995-020-02970-y. PMID: 32602067.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32602067/
37. Wolke D, Bilgin A, Samara M. Systematic Review and Meta-Analysis: Fussing and Crying Durations and Prevalence of Colic in Infants. J Pediatr. 2017 Jun;185:55-61.e4. doi: 10.1016/j.jpeds.2017.02.020. Epub 2017 Apr 3. PMID: 28385295.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28385295/
38. Caparros-Gonzalez RA, Torre-Luque A, Romero-Gonzalez B, Quesada-Soto JM, Alderdice F, Peralta-Ramírez MI. Stress During Pregnancy and the Development of Diseases in the offspring: A Systematic-Review and Meta-Analysis. Midwifery. 2021 Jun;97:102939. doi: 10.1016/j.midw.2021.102939. Epub 2021 Feb 23. PMID: 33647755. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33647755/
Ενώ όλα τα μωρά κλαίνε, αυτό που διακρίνει τα μωρά με κολικούς είναι ότι αφενός κλαίνε περισσότερο και αφετέρου συχνά κλαίνε απαρηγόρητα.
Υπάρχει συνήθως ένα προβλέψιμο ημερήσιο μοτίβο για το κλάμα που οφείλεται σε κολικούς, με περισσότερο κλάμα να εμφανίζεται τις βραδινές ώρες και να μειώνεται κατά την ηλικία των τριών έως τεσσάρων μηνών (1).
Κολικοί βρέφους - ορισμός:
Οι ορισμοί για τον βρεφικό κολικό ποικίλλουν.
Ένας αδρός ορισμός του βρεφικού κολικού είναι το υπερβολικό κλάμα σε ένα κατά τα άλλα υγιές και καλά ταϊσμένο βρέφος, αλλά ένας από τους πιο συχνά χρησιμοποιούμενους είναι όταν "το βρέφος να κλαίει για τουλάχιστον 3 ώρες την ημέρα, τουλάχιστον 3 ημέρες την εβδομάδα, για τουλάχιστον 3 εβδομάδες (1).
Μία άλλη μελέτη ορίζει τον κολικό ως "σοβαρό" όταν η διάρκεια του κλάματος είναι μεγαλύτερη από 4 ώρες την ημέρα, και η συχνότητα είναι 5 ημέρες την εβδομάδα (25).
Επιπολασμός:
Ο επιπολασμός για τους βρεφικούς κολικούς κυμαίνεται από 5 έως 19% (2), αν και τις πρώτες 6 εβδομάδες κυμαίνεται στο 17 έως 25% (37).
Μητρικό γάλα ή φόρμουλα: ποιο προκαλεί περισσότερους κολικούς ;
Μία μελέτη ανέφερε ότι ο επιπολασμός των κολικών ήταν παρόμοιος μεταξύ των βρεφών που τρέφονταν είτε με μητρικό γάλα είτε με φόρμουλα (3).
Πιθανές επιπτώσεις των βρεφικών κολικών:
Είναι σημαντικό να προσδιορίσουμε την αιτία του βρεφικού κολικού προκειμένου να τον διαχειριστούμε κατάλληλα διότι το υπερβολικό και απαρηγόρητο κλάμα μπορεί να δυσανασχετήσει και να εκνευρίσει τους γονείς (4), και σε ορισμένες περιπτώσεις να οδηγήσει σε "σύνδρομο της ανατάραξης του μωρού" [shaken baby syndrome] (5).
Μία μελέτη ανέφερε ότι το κλάμα, ειδικά στους πρώτους 4 μήνες της ηλικίας, είναι ένα σημαντικό ερέθισμα για το σύνδρομο της ανατάραξης του μωρού.
Σε 591 περιπτώσεις βρεφών ηλικίας έως 1,5 ετών, το κλάμα αναφέρθηκε ως ερέθισμα για ανατάραξη του μωρού στο 28% των περιπτώσεων (166 βρέφη) (5).
Σύνδρομο της ανατάραξης του μωρού:
Το σύνδρομο της ανατάραξης του μωρού είναι το αποτέλεσμα της πίεσης του εγκεφάλου στο κρανίο (6) και αποτελεί την πιο κοινή αιτία θανάτου ή σοβαρού νευρολογικού τραυματισμού (7).
Ηπιότερες μορφές αυτού του συνδρόμου συχνά μένουν αδιάγνωστες και ο αριθμός των μη-αναφερόμενων περιπτώσεων είναι πιθανότατα πολύ μεγαλύτερος.
Το σύνδρομο της ανατάραξης του μωρού έχει κακή πρόγνωση, με έως και 20% των βρεφών να πεθαίνουν μέσα σε ημέρες ή εβδομάδες, ενώ όσα βρέφη επιζήσουν συχνά εμφανίζουν γνωστικά ελλείμματα καθώς και κλινικά συμπτώματα, όπως σωματικές αναπηρίες, μειωμένη ακοή, μειωμένη όραση ή τύφλωση, επιληψία, νοητική υστέρηση ή συνδυασμό αυτών των καταστάσεων (8).
Μία μελέτη αξιολόγησε δυνητικά επιζήμιες γονικές ενέργειες που προκαλούνται από το βρεφικό κλάμα σε 3.259 βρέφη ηλικίας 1-6 μηνών.
Το 5,6% των γονιών ανέφεραν ότι χαστούκισαν ή ανατάραξαν το μωρό τους τουλάχιστον μία φορά εξαιτίας του κλάματος του (9).
Για τους βρεφικούς κολικούς υπάρχει θεραπεία ; Ποιες τροφές οδηγούν σε επιδείνωση ;
2. ΚΟΛΙΚΟΙ ΒΡΕΦΟΥΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΜΕ ΔΙΑΚΟΠΗ ΑΓΕΛΑΔΙΝΟΥ ΓΑΛΑΚΤΟΣ
ΜΕΤΑ-ΑΝΑΛΥΣΗ:
Μία μετα-ανάλυση ανέφερε ότι "το υπερβολικό κλάμα είναι αποτέλεσμα επώδυνων συσπάσεων του εντέρου που προκαλούνται από τρεις αιτίες, με τις δύο εξ'αυτών να αφορούν την διατροφή:
- αγελαδινό γάλα, και
- δυσανεξία στη λακτόζη (16).
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΕΙΣ:
Μία ανασκόπηση που δημοσιεύθηκε πριν από λίγους μήνες αναφέρει ότι, σε βρέφη με κολικούς, έχει αποδειχθεί ότι είναι ευεργετικό να αφαιρείται το αγελαδινό γάλα από την διατροφή του βρέφους ή από την διατροφή της μητέρας όσο διαρκεί ο θηλασμός (17).
Μία ακόμα ανασκόπηση αναφέρει ότι το αγελαδινό γάλα φαίνεται να σχετίζεται με σημαντικό αριθμό περιπτώσεων βρεφικού κολικού (18), ενώ μία άλλη ανασκόπηση αναφέρει ότι στο αγελαδινό γάλα οφείλεται περίπου το 25% των βρεφών με μέτριο ή σοβαρό κολικό και συνιστά μια διατροφή με πλήρη αποκλεισμό του αγελαδινού γάλακτος από την μητέρα (19).
Σε παρόμοια αποτελέσματα καταλήγουν 3 ακόμα ανασκοπήσεις (20-22).
3. ΚΟΛΙΚΟΙ ΒΡΕΦΟΥΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΜΗΤΕΡΑΣ
Πολλές μελέτες δείχνουν ότι η παρουσία συστατικών στο μητρικό γάλα από τις τροφές που καταναλώνει η μητέρα σχετίζεται με εμφανείς κλινικές εκδηλώσεις στα παιδιά (11).
Το ότι οι κολικοί βρέφους αποτελούν σύμπτωμα του αγελαδινού γάλακτος είχε ήδη αναφερθεί από την δεκαετία του '70, όπως προκύπτει και από σχετική δημοσίευση στο επιστημονικό περιοδικό Lancet (23).
Στην εν λόγω μελέτη διέκοψαν το αγελαδινό γάλα από την διατροφή σε μητέρες που τα βρέφη τους είχαν κολικούς (19 βρεφη).
Τα ευρήματα έδειξαν ότι, από τα 19 βρέφη, οι κολικοί εξαφανίστηκαν αμέσως (εντός 1-2 ημερών) στα 13 βρέφη (68%). Και, σε 12 από αυτά τα 13 βρέφη (92%), οι κολικοί επανήλθαν εντός ολίγων ωρών όταν οι μητέρες κατανάλωσαν εκ νέου το αγελαδινό γάλα.
Τρία παραδείγματα είναι τα εξής : α. Σε ένα βρέφος, υπήρχε σχεδόν πλήρης εξαφάνιση των κολίκων μέσα σε μόλις μια ημέρα από την στιγμή που η μητέρα διέκοπτε το αγελαδινό γάλα, ενώ όταν η μητέρα επανέφερε το αγελαδινό γάλα, οι βρεφικοί κολικοί επέστρεφαν αμέσως.
β. Σε ένα άλλο βρέφος, όταν το αγελαδινό γάλα διακόπηκε από την διατροφή της μητέρας, οι κολικοί εξαφανίστηκαν αμέσως, ενώ όταν η μητέρα την επανέφερε, υπήρχαν συμπτώματα κολικού μέσα σε μόλις μισή ώρα από τον θηλασμό.
γ. Σε ένα ακόμα βρέφος, η ίδια κατάσταση: όταν το αγελαδινό γάλα διακόπηκε από την διατροφή της μητέρας, οι κολικοί εξαφανίστηκαν, ενώ όταν δόθηκε μία πολύ μικρή ποσότητας (0,5 ml) αγελαδινού γάλακτος στο βρέφος, οι κολικοί επανήλθαν μετά από μόλις 15 λεπτά.
Η εν λόγω δημοσιεύση κλείνει αναφέροντας ότι στα θηλάζοντα βρέφη "η αντιμετώπιση του κολικού με απομάκρυνση του αγελαδινού γάλακτος από την διατροφή της μητέρας, φαίνεται να αξίζει τον κόπο" (23).
Σε μία μεγάλη μελέτη διερευνήθηκε η σχέση ανάμεσα στον κολικό και στις τροφές που εισάγονται στην διατροφή της μητέρας. Αξιολογήθηκαν δεδομένα από 273 βρέφη με αποκλειστικό θηλασμό.
Από τα τρόφιμα που αξιολογήθηκαν, το αγελαδινό γάλα είχε, με σημαντική διαφορά, την υψηλότερη συσχέτιση με συμπτώματα βρεφικού κολικού (24).
Μία ακόμα μελέτη αξιολόγησε 66 θηλάζοντα βρέφη με κολικούς, στα οποία αποκλείστηκε το αγελαδινό γάλα από την διατροφή τους (12).
Τα ευρήματα έδειξαν ότι οι κολικοί εξαφανίστηκε στα 35 βρέφη (53%), ενώ οι κολικοί επανεμφανίστηκαν σε τουλάχιστον δύο προκλήσεις (εισαγωγή του αγελαδινού γάλακτος στην διατροφή της μητέρας) σε 23 βρέφη (35%).
Στην συνέχεια, διεξήχθη μια διπλά-τυφλή, διασταυρούμενη μελέτη με το αγελαδινό γάλα σε 10 από αυτά τα 23 βρέφη. Τα ευρήματα έδειξαν ότι τα 9 βρέφη αντέδρασαν με κολικούς όταν οι μητέρες τους έλαβαν τις κάψουλες που περιείχαν το αγελαδινό γάλα σε σκόνη.
Η περαιτέρω ανάλυση των δεδομένων έδειξε υψηλή συσχέτιση μεταξύ του βρεφικού κολικού και της κατανάλωσης αγελαδινού γάλακτος από την μητέρα, και η μελέτη καταλήγει αναφέροντας ότι "προτείνεται ο αποκλεισμός του αγελαδινού γάλακτος από την διατροφή της μητέρας ως μια πρώτη δοκιμή για την αντιμετώπιση του βρεφικού κολικού" (12).
Μία δημοσίευση για αναφορές περιπτώσεων, αναφέρει ότι περίπου στο 33% των μωρών με κολικούς, τα συμπτώματα εξαφανίστηκαν όταν αποκλείστηκε το αγελαδινό γάλα από την διατροφή της μητέρας (26).
Παρόμοια ευρήματα αναφέρονται και σε μία ακόμα δημοσίευση: σε 3 περιπτώσεις, οι βρεφικοί κολικοί σταμάτησαν όταν η μητέρα διέκοψε το αγελαδινό γάλα (27).
Κλείνοντας, μία ακόμα δημοσίευση αναφέρει ότι τα βρέφη υπέφεραν από κολικούς όταν το μητρικό γάλα περιείχε σε υψηλή περιεκτικότητα ενώσεις από το αγελαδινό γάλα, ενώ τα βρέφη απαλλάχτηκαν από τους κολικούς όταν το μητρικό γάλα είχε μη-ανιχνεύσιμη ποσότητα από ενώσεις του αγελαδινού γάλακτος 11).
Συνοψίζοντας, βλέπουμε ότι το αγελαδινό γάλα στην διατροφή της μητέρας είναι υπεύθυνη για 33% έως και 68% των κολικών σε βρέφη.
4. ΚΟΛΙΚΟΙ ΜΩΡΟΥ ΚΑΙ ΑΓΕΛΑΔΙΝΟ ΓΑΛΑ
Μία μελέτη με πολύ καλό σχεδιασμό έθεσε ως στόχο να αξιολογήσει εάν το αγελαδινό γάλα μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα κολικού σε βρέφη που τρέφονταν με φόρμουλα (10).
Σε 24 από τα 27 βρέφη (89%) με σοβαρούς κολικούς, τα συμπτώματα εξαφανίστηκαν όταν τους χορηγήθηκε φόρμουλα χωρίς αγελαδινό γάλα.
Οι ημερήσιες ώρες κλάματος για τα 24 βρέφη ήταν :
- 5,6 ώρες για τα βρέφη που τρέφονταν με αγελαδινό γάλα, και
- 0,7 ώρες για τα βρέφη που τρέφονταν χωρίς αγελαδινό γάλα (P <0,001).
4,9 λιγότερες ημερήσιες ώρες κλάματος, μία μείωση της τάξης του 87,5%.
Στην συνέχεια, αυτά τα 24 βρέφη εισήχθησαν σε μια διπλά-τυφλή, διασταυρούμενη μελέτη και, με κάθε γεύμα, τους χορηγήθηκαν κάψουλες, οι οποίες περιείχαν είτε σκόνη πρωτεΐνης ορού γάλακτος είτε εικονικό φάρμακο.
Τα 18 βρέφη που έλαβαν τις κάψουλες με την σκόνη πρωτεΐνης ορού γάλακτος αντέδρασαν με κολικούς, 2 βρέφη που έλαβαν εικονικό φάρμακο αντέδρασαν με κολικούς (P <0,001) και 4 βρέφη δεν αντέδρασαν καθόλου.
Οι ημερήσιες ώρες κλάματος ήταν :
- 3,2 ώρες για τα βρέφη που έλαβαν κάψουλες με την σκόνη πρωτεΐνης ορού γάλακτος, και
- 1,0 ώρα για τα βρέφη που έλαβαν κάψουλες με εικονικό φάρμακο (P <0,001).
2,2 λιγότερες ημερήσιες ώρες κλάματος, μία μείωση της τάξης του 68,8% (10).
Σε μία άλλη μελέτη αξιολογήθηκε η σχέση μεταξύ του βρεφικού κολικού και του το αγελαδινού γάλακτος σε 70 βρέφη που τρέφονταν με φόρμουλα, τα οποία είχαν σοβαρό κολικό (διάρκεια κλάματος μεγαλύτερη από 4 ώρες την ημέρα για 5 ημέρες την εβδομάδα).
Στα 50 βρέφη (71,4%) υπήρξε ύφεση των συμπτωμάτων όταν το αγελαδινό γάλα αποκλείστηκε από την διατροφή. Δύο διαδοχικές προκλήσεις προκάλεσαν επιστροφή των συμπτωμάτων και στα 50 βρέφη (100%).
Η ερευνητική ομάδα αναφέρει στο συμπέρασμα της ότι ένα σημαντικό ποσοστό των βρεφών με σοβαρούς κολικούς οφείλεται στην πρωτεΐνη του αγελαδινού γάλακτος, και ότι σε αυτές τις περιπτώσεις η αντιμετώπιση τους μέσω της διατροφής θα πρέπει να είναι η πρώτη προσέγγιση για την θεραπεία των βρεφικών κολικών (25).
Σε μία διπλά-τυφλή μελέτη αξιολογήθηκε η επίδραση από το αγελαδινό γάλα στην αιτιολογία του βρεφικού κολικού σε 19 βρέφη.
Μετά την αλλαγή στην διατροφή, υπήρξε σχεδόν πλήρης εξαφάνιση των συμπτωμάτων του βρεφικού κολικού στα 13 βρέφη (68%) (15).
Μία άλλη δημοσίευση αναφέρει ότι η απομάκρυνση της πρωτεΐνης του αγελαδινού γάλακτος από την διατροφή είναι αποτελεσματική για αντιμετώπιση του βρεφικού κολικού. Η εξάλειψη τους ανέρχεται στο 30% των βρεφών (28).
Σε μία ακόμα μελέτη (διπλά-τυφλή) σε 60 βρέφη με κολικό αναφέρεται ότι το αγελαδινό γάλα "φαίνεται να είναι η κύρια αιτία κολικών σε βρέφη που τρέφονται με φόρμουλα" (13), ενώ μία μεγαλύτερη μελέτη σε 287 βρέφη και παιδιά κάτω των 8 ετών ανέφερε ότι όταν η φόρμουλα με αγελαδινό γάλα αντικαταστάθηκε, στην πλειοψηφία των βρεφών και των παιδιών παρατηρήθηκε σημαντική μείωση του κολικού (14).
Κλείνοντας, μία ακόμα δημοσίευση αναφέρει ότι σε 5 βρέφη με έντονους κολικούς και αιμορραγία από το ορθό, τα συμπτώματα εξαφανίστηκαν μετά την διακοπή του αγελαδινού γάλακτος και των γαλακτοκομικών από την διατροφή του παιδιού ή/και της μητέρας (29).
Συνοψίζοντας, βλέπουμε ότι το αγελαδινό γάλα είναι υπεύθυνη στο 30% έως και 89% των κολικών σε βρέφη που τρέφονται με φόρμουλα.
5. ΣΥΝΝΟΣΗΡΟΤΗΤΕΣ
- σε μια μεγάλη μελέτη με 257 βρέφη που εισήχθησαν με αιμορραγία από το ορθό και είχαν διάγνωση αλλεργικής πρωκτοκολίτιδας που προκαλείται από κατανάλωση τροφών, το αγελαδινό γάλ ήταν το πιο κοινό έναυσμα στο 99,2% (!) των περιπτώσεων (30).
- στο σύνδρομο εντεροκολίτιδας που προκαλείται από κατανάλωση τροφών, το αγελαδινό γάλα φαίνεται να είναι η πιο συχνά αναφερόμενη ενοχοποιητική τροφή (31).
- άλλος κίνδυνος από την κατανάλωση του αγελαδινού γάλακτος είναι ο διαβήτης τύπου 1.
Μία μετα-ανάλυση του 2021 ανέφερε ότι ο κίνδυνος για διαβήτη τύπου 1 αυξάνεται όταν γίνεται πρώιμη εισαγωγή του αγελαδινού γάλακτος (32), ένας κίνδυνος που έχει ήδη αναφερθεί εδώ και σχεδόν 30 χρόνια και αγγίζει ακόμα και το 63% (33).
- επίσης, το αγελαδινό γάλα αυξάνει τον κίνδυνο για ανεπάρκεια σιδήρου καθώς και αναιμία στα βρέφη (34-36).
ΣΥΝΟΨΗ
Ο ορισμός του κολικού είναι όταν το βρέφος κλαίει τουλάχιστον 3 ώρες την ημέρα, τουλάχιστον 3 ημέρες την εβδομάδα, για τουλάχιστον 3 εβδομάδες, ενώ για τον "σοβαρό" κολικό η διάρκεια του κλάματος είναι τουλάχιστον 4 ώρες την ημέρα, και τουλάχιστον 5 ημέρες την εβδομάδα.
Για το βρέφος, οι κολικοί αποτελούν σημαντική πηγή πόνου και εξουθένωσης, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει σε "σύνδρομο της ανατάραξης του μωρού", το οποίο αποτελεί την πιο κοινή αιτία θανάτου, με κακή πρόγνωση δεδομένου ότι έως και 20% των βρεφών πεθαίνουν μέσα σε ημέρες ή εβδομάδες, ενώ όσα βρέφη επιζήσουν συχνά εμφανίζουν σωματικές αναπηρίες, μειωμένη ακοή, μειωμένη όραση ή τύφλωση, επιληψία, νοητική υστέρηση ή συνδυασμό αυτών των καταστάσεων.
Συνεπώς, καθίσταται σαφές ότι είναι επιτακτικό και αναγκαίο να βρεθεί, τάχιστα, μία λύση.
Όσον αφορά την πρόληψη, μία μετα-ανάλυση του 2021 αναφέρει ότι η έκθεση σε υψηλά επίπεδα στρες κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης σχετίζεται με τους βρεφικούς κολικούς στο παιδί που θα γεννηθεί, καθώς και την διαταραχή αυτιστικού φάσματος (38).
Όσον αφορά την αντιμετώπιση, οι κολικοί αποτελούν πολυπαραγοντικό ζήτημα και έχουν προταθεί αρκετές διαφορετικές αιτίες. Μία εξ'αυτών είναι η κατανάλωση μίας κοινής τροφής, το αγελαδινό γάλα, από το θηλάζον βρέφος ή/και από την μητέρα, η οποία έχει ενοχοποιηθεί για το 25% έως και το 89% των βρεφικών κολικών.
Αρκετές μελέτες ανέφεραν ότι όταν το αγελαδινό γάλα αποκλείστηκε από την διατροφή, οι κολικοί εξαφανίστηκαν αμέσως (σε έως 1-2 ημέρες), ενώ όταν το αγελαδινό γάλα επανερχόταν στην διατροφή, οι κολικοί εμφανίζονταν αμέσως (εντός ολίγων ωρών).
Ως εκ τούτου, ο αποκλεισμός του αγελαδινού γάλακτος από την διατροφή μητέρας ή/και βρέφους είναι μία επιλογή που δεν μπορούμε να αγνοήσουμε, ενώ αρκετές ερευνητικές ομάδες προτείνουν τον αποκλεισμό του αγελαδινού γάλακτος ως μια πρώτη απόπειρα για την αντιμετώπιση του βρεφικού κολικού, ιδίως όταν συνεκτιμούμε και τις συννοσηρότητες όπως αλλεργική πρωκτοκολίτιδα, σύνδρομο εντεροκολίτιδας, διαβήτη τύπου 1, ανεπάρκεια σιδήρου και αναιμία.
Παραπομπές (38)
1. Gelfand AA. Infant Colic. Seminars in Pediatric Neurology. 2016 Feb;23(1):79-82. DOI: 10.1016/j.spen.2015.08.003. PMID: 27017027; PMCID: PMC4809021.
https://europepmc.org/article/MED/27017027
2. Lucassen PL, Assendelft WJ, van Eijk JT, et al. Systematic review of the occurrence of infantile colic in the community. Archives of Disease in Childhood. 2001 May;84(5):398-403. DOI: 10.1136/adc.84.5.398. PMID: 11316682; PMCID: PMC1718751.
https://europepmc.org/article/PMC/1718751
3. Castro-Rodríguez JA, Stern DA, Halonen M, et al. Relation between infantile colic and asthma/atopy: a prospective study in an unselected population. Pediatrics. 2001 Oct;108(4):878-882. DOI: 10.1542/peds.108.4.878. PMID: 11581439.
http://europepmc.org/article/MED/11581439
4. Fujiwara T, Barr RG, Brant R, Barr M. Infant distress at five weeks of age and caregiver frustration. The Journal of Pediatrics. 2011 Sep;159(3):425-430.e1-2. DOI: 10.1016/j.jpeds.2011.02.010. PMID: 21429518.
http://europepmc.org/article/MED/21429518
5. Lee C, Barr RG, Catherine N, Wicks A. Age-related incidence of publicly reported shaken baby syndrome cases: is crying a trigger for shaking? Journal of Developmental and Behavioral Pediatrics : JDBP. 2007 Aug;28(4):288-293. DOI: 10.1097/dbp.0b013e3180327b55. PMID: 17700080.
http://europepmc.org/article/MED/17700080
6. Mian M, Shah J, Dalpiaz A, Schwamb R, Miao Y, Warren K, Khan S. Shaken Baby Syndrome: a review. Fetal Pediatr Pathol. 2015 Jun;34(3):169-75. doi: 10.3109/15513815.2014.999394. Epub 2015 Jan 23. PMID: 25616019.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25616019/
7. Blumenthal I. Shaken baby syndrome. Postgrad Med J. 2002 Dec;78(926):732-5. doi: 10.1136/pmj.78.926.732. PMID: 12509690; PMCID: PMC1757926.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12509690/
8. Reith W, Yilmaz U, Kraus C. Shaken-Baby-Syndrom [Shaken baby syndrome]. Radiologe. 2016 May;56(5):424-31. German. doi: 10.1007/s00117-016-0106-x. PMID: 27118366.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27118366/
9. Reijneveld SA, van der Wal MF, Brugman E, Sing RA, Verloove-Vanhorick SP. Infant crying and abuse. Lancet (London, England). 2004 Oct 9-15;364(9442):1340-1342. DOI: 10.1016/s0140-6736(04)17191-2. PMID: 15474137.
http://europepmc.org/article/MED/15474137
10. Lothe L, Lindberg T. Cow's milk whey protein elicits symptoms of infantile colic in colicky formula-fed infants: a double-blind crossover study. Pediatrics. 1989 Feb;83(2):262-266. PMID: 2913556.
http://europepmc.org/article/MED/2913556
11. Franco, C.; Fente, C.; Sánchez, C.; Lamas, A.; Cepeda, A.; Leis, R.; Regal, P. Cow’s Milk Antigens Content in Human Milk: A Scoping Review. Foods 2022, 11, 1783. https://doi.org/10.3390/foods11121783
https://www.mdpi.com/2304-8158/11/12/1783/htm#
12. Jakobsson I, Lindberg T. Cow's milk proteins cause infantile colic in breast-fed infants: a double-blind crossover study. Pediatrics. 1983 Feb;71(2):268-271. PMID: 6823433.
http://europepmc.org/article/MED/6823433
13. Lothe L, Lindberg T, Jakobsson I. Cow's milk formula as a cause of infantile colic: a double-blind study. Pediatrics. 1982 Jul;70(1):7-10. PMID: 7088636.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7088636
14. Nadasdi M. Tolerance of a soy formula by infants and children. Clin Ther. 1992 Mar-Apr;14(2):236-41. PMID: 1611646.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1611646
15. Campbell JP. Dietní lécba kojenecké koliky: dvojitá slepá studie [Dietary therapy of infant colic: a double-blind study]. Cesk Pediatr. 1993 Apr;48(4):199-202. Czech. PMID: 8495532.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8495532
16. Lucassen PL, Assendelft WJ, Gubbels JW, van Eijk JT, van Geldrop WJ, Neven AK. Effectiveness of treatments for infantile colic: systematic review. BMJ. 1998 May 23;316(7144):1563-9. doi: 10.1136/bmj.316.7144.1563. Erratum in: BMJ 1998 Jul 18;317(7152):171. PMID: 9596593; PMCID: PMC28556.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9596593/
17. Nurko S, Benninga MA, Solari T, Chumpitazi BP. Pediatric Aspects of Nutrition Interventions for Disorders of Gut-Brain Interaction. Am J Gastroenterol. 2022 Jun 1;117(6):995-1009. doi: 10.14309/ajg.0000000000001779. Epub 2022 Apr 13. PMID: 35416794; PMCID: PMC9169765.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35416794
18. Leung AK, Lemay JF. Infantile colic: a review. J R Soc Promot Health. 2004 Jul;124(4):162-6. doi: 10.1177/146642400412400407. PMID: 15301313.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15301313
19. Lindberg T. Infantile colic and small intestinal function: a nutritional problem? Acta Paediatr Suppl. 1999 Aug;88(430):58-60. doi: 10.1111/j.1651-2227.1999.tb01301.x. PMID: 10569224.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10569224
20. Vandenplas Y. Algorithms for Common Gastrointestinal Disorders. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2016 Jul;63 Suppl 1:S38-40. doi: 10.1097/MPG.0000000000001220. PMID: 27380599.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27380599/
21. Dupont C. Diagnosis of cow's milk allergy in children: determining the gold standard? Expert Rev Clin Immunol. 2014 Feb;10(2):257-67. doi: 10.1586/1744666X.2014.874946. PMID: 24410539.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24410539/
22. Søndergaard C, Olsen J, Dirdal M, Friis-Hasché E, Sørensen HT. Tremånederskolik--en vurdering af mulige risikofaktorer [Infantile colic--an assessment of possible risk factors]. Ugeskr Laeger. 2001 Nov 5;163(45):6265-70. Danish. PMID: 11723685.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11723685/
23. Jakobsson I, Lindberg T. Cow's milk as a cause of infantile colic in breast-fed infants. Lancet. 1978 Aug 26;2(8087):437-9. doi: 10.1016/s0140-6736(78)91441-1. PMID: 79803.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/79803
24. Lust KD, Brown JE, Thomas W. Maternal intake of cruciferous vegetables and other foods and colic symptoms in exclusively breast-fed infants. J Am Diet Assoc. 1996 Jan;96(1):46-8. doi: 10.1016/s0002-8223(96)00013-2. PMID: 8537569.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8537569
25. Iacono G, Carroccio A, Montalto G, Cavataio F, Bragion E, Lorello D, Balsamo V, Notarbartolo A. Severe infantile colic and food intolerance: a long-term prospective study. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 1991 Apr;12(3):332-5. doi: 10.1097/00005176-199104000-00008. PMID: 2072224.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2072224/
26. Jakobsson I. Unusual presentation of adverse reactions to cow's milk proteins. Klin Padiatr. 1985 Jul-Aug;197(4):360-2. doi: 10.1055/s-2008-1034003. PMID: 4046494.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/4046494
27. Jakobsson I, Lindberg T, Benediktsson B, Hansson BG. Dietary bovine beta-lactoglobulin is transferred to human milk. Acta Paediatr Scand. 1985 May;74(3):342-5. doi: 10.1111/j.1651-2227.1985.tb10981.x. PMID: 4003058.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/4003058
28. Colon AR, DiPalma JS. Colic. Am Fam Physician. 1989 Dec;40(6):122-4. PMID: 2486555.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2486555
29. Fagundes-Neto U, Ganc AJ. Allergic proctocolitis: the clinical evolution of a transitory disease with a familial trend. Case reports. Einstein (Sao Paulo). 2013 Apr-Jun;11(2):229-33. doi: 10.1590/s1679-45082013000200017. PMID: 23843067; PMCID: PMC4872900.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23843067
30. Buyuktiryaki B, Kulhas Celik I, Erdem SB, Capanoglu M, Civelek E, Guc BU, Guvenir H, Cakir M, Dibek Misirlioglu E, Akcal O, Volkan B, Toyran M, Sag E, Kertel AC, Ginis T, Kocabas CN, Orhan F, Can D. Risk Factors Influencing Tolerance and Clinical Features of Food Protein-induced Allergic Proctocolitis. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2020 May;70(5):574-579. doi: 10.1097/MPG.0000000000002629. PMID: 32044836.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32044836
31. Miceli Sopo S, Monaco S, Greco M, Scala G. Chronic food protein-induced enterocolitis syndrome caused by cow's milk proteins passed through breast milk. Int Arch Allergy Immunol. 2014;164(3):207-9. doi: 10.1159/000365104. Epub 2014 Jul 15. PMID: 25034379.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25034379/
32. Lampousi AM, Carlsson S, Löfvenborg JE. Dietary factors and risk of islet autoimmunity and type 1 diabetes: a systematic review and meta-analysis. EBioMedicine. 2021 Oct;72:103633. doi: 10.1016/j.ebiom.2021.103633. Epub 2021 Oct 14. PMID: 34656932; PMCID: PMC8523874.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34656932
33. Gerstein HC. Cow's milk exposure and type I diabetes mellitus. A critical overview of the clinical literature. Diabetes Care. 1994 Jan;17(1):13-9. doi: 10.2337/diacare.17.1.13. PMID: 8112184.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8112184
34. Griebler U, Bruckmüller MU, Kien C, Dieminger B, Meidlinger B, Seper K, Hitthaller A, Emprechtinger R, Wolf A, Gartlehner G. Health effects of cow's milk consumption in infants up to 3 years of age: a systematic review and meta-analysis. Public Health Nutr. 2016 Feb;19(2):293-307. doi: 10.1017/S1368980015001354. Epub 2015 May 20. PMID: 25989719; PMCID: PMC10271170.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25989719
35. Ziegler EE. Consumption of cow's milk as a cause of iron deficiency in infants and toddlers. Nutrition Reviews. 2011 Nov;69 Suppl 1:S37-42. DOI: 10.1111/j.1753-4887.2011.00431.x. PMID: 22043881.
http://europepmc.org/article/MED/22043881
36. Wright NS, Smith M. Guidelines Suggesting Children Avoid Plant-Based Milks: A Closer Examination. Matern Child Health J. 2020 Oct;24(10):1189-1192. doi: 10.1007/s10995-020-02970-y. PMID: 32602067.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32602067/
37. Wolke D, Bilgin A, Samara M. Systematic Review and Meta-Analysis: Fussing and Crying Durations and Prevalence of Colic in Infants. J Pediatr. 2017 Jun;185:55-61.e4. doi: 10.1016/j.jpeds.2017.02.020. Epub 2017 Apr 3. PMID: 28385295.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28385295/
38. Caparros-Gonzalez RA, Torre-Luque A, Romero-Gonzalez B, Quesada-Soto JM, Alderdice F, Peralta-Ramírez MI. Stress During Pregnancy and the Development of Diseases in the offspring: A Systematic-Review and Meta-Analysis. Midwifery. 2021 Jun;97:102939. doi: 10.1016/j.midw.2021.102939. Epub 2021 Feb 23. PMID: 33647755. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33647755/
