7/1/2023.
Ενημέρωση: 14/12/2023
Ενημέρωση: 14/12/2023
ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Άμεση ευεργετική επίδραση από την φυτική διατροφή στην λειτουργία του αγγειακού ενδοθηλίου
1. ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ
Η αθηροσκλήρωση είναι η κύρια αιτία θανάτου και αναπηρίας (1) και αποτελεί αναμφίβολα μια πολυπαραγοντική ασθένεια (2).
Ένας μεγάλος όγκος στοιχείων έχει υποστηρίξει την ιδέα ότι οι φλεγμονώδεις μηχανισμοί διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο σε όλες τις φάσεις της αθηρογένεσης (3), ενώ η ενδοθηλιακή δυσλειτουργία αντιπροσωπεύει το πρώιμο στάδιο της αθηροσκλήρωσης (4). Κλινικά δεδομένα υποστηρίζουν μιας σύνδεση μεταξύ ενδοθηλιακής δυσλειτουργίας και φλεγμονής (5).
Ως εκ τούτου, μπορεί να βοηθήσει η διατροφή στην αθηροσκλήρωση μέσω της βελτίωσης της φλεγμονής και της ενδοθηλιακής δυσλειτουργίας ;
Στην παρακάτω μελέτη, αξιολογήθηκε η επίδραση των αλλαγών στον τρόπο ζωής, συμπεριλαμβανομένης της διατροφής, στην λειτουργία του ενδοθηλίου και στους φλεγμονώδεις δείκτες της αθηροσκλήρωσης (6).
Η αθηροσκλήρωση είναι η κύρια αιτία θανάτου και αναπηρίας (1) και αποτελεί αναμφίβολα μια πολυπαραγοντική ασθένεια (2).
Ένας μεγάλος όγκος στοιχείων έχει υποστηρίξει την ιδέα ότι οι φλεγμονώδεις μηχανισμοί διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο σε όλες τις φάσεις της αθηρογένεσης (3), ενώ η ενδοθηλιακή δυσλειτουργία αντιπροσωπεύει το πρώιμο στάδιο της αθηροσκλήρωσης (4). Κλινικά δεδομένα υποστηρίζουν μιας σύνδεση μεταξύ ενδοθηλιακής δυσλειτουργίας και φλεγμονής (5).
Ως εκ τούτου, μπορεί να βοηθήσει η διατροφή στην αθηροσκλήρωση μέσω της βελτίωσης της φλεγμονής και της ενδοθηλιακής δυσλειτουργίας ;
Στην παρακάτω μελέτη, αξιολογήθηκε η επίδραση των αλλαγών στον τρόπο ζωής, συμπεριλαμβανομένης της διατροφής, στην λειτουργία του ενδοθηλίου και στους φλεγμονώδεις δείκτες της αθηροσκλήρωσης (6).
2. ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
23 άτομα που δεν κάπνιζαν με στεφανιαία νόσο και/ή παράγοντες κινδύνου για στεφανιαία νόσο (μέση ηλικία 56 ετών) συμμετείχαν στην πειραματική ομάδα και : - εφάρμοσαν φυτική διατροφή, - έκαναν μέτρια αεροβική άσκηση (3 ώρες/εβδομάδα), καθώς και - πρακτικές διαχείρισης του άγχους (1 ώρα/ημέρα). 20 άτομα με ίδια χαρακτηριστικά (ηλικία, φύλο, στεφανιαία νόσο και παράγοντες κινδύνου για στεφανιαία νόσο) συμμετείχαν στην ομάδα ελέγχου και έλαβαν το σύνηθες πρωτόκολλο φροντίδας (οι συμβουλές για την διατροφή και τον τρόπο ζωής βασίστηκαν στις συστάσεις της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας). Κατά την έναρξη της μελέτης, διεξήχθη και στις 2 ομάδες η εξαρτώμενη από το ενδοθήλιο αγγειοδιαστολή (flow-mediated dilation, FMD) στην βραχιόνια αρτηρία. |
Ευρήματα:
Μετά από 12 εβδομάδες, η εξαρτώμενη από το ενδοθήλιο αγγειοδιαστολή στην βραχιόνια αρτηρία:
- είχε αυξηθεί στην πειραματική ομάδα (διατροφή, άσκηση, διαχείριση άγχους) από την αρχική τιμή 4,23 ± 0,13 στην τελική τιμή 4,65 ± 0,15 mm, ενώ
- είχε μειωθεί στην ομάδα ελέγχου (σύνηθες πρωτόκολλο φροντίδας) από την αρχική τιμή 4,62 ± 0,16 στην τελική τιμή 4,48 ± 0,17 mm.
Οι αλλαγές ήταν σημαντικά διαφορετικές υπέρ της πειραματικής ομάδας (p <0,0001).
Επίσης, στην πειραματική ομάδα σημαντικές μειώσεις σημειώθηκαν :
- στην C-αντιδρώσα πρωτεΐνη: από την αρχική τιμή 2,07 ± 0,57 στην τελική τιμή 1,6 ± 0,43 mg/L (p = 0,03), και
- στην ιντερλευκίνη-6: από την αρχική τιμή 2,52 ± 0,62 στην τελική τιμή 1,23 ± 0,3 pg/ml, p = 0,02).
Στην ανάλυση υποομάδας των ατόμων με στεφανιαία νόσο, υπήρξε σημαντική μείωση :
- στην C-Αντιδρώσα Πρωτεΐνη Υψηλής Ευαισθησίας: 0,83 ± 0,22 έναντι 0,59 ± 0,23 mg/L (p = 0,01), και
- στην ιντερλευκίνη-6 : 2,19 ± 0,95 έναντι 0,77 ± 0,29 pg/ml (p = 0,05).
Συζήτηση:
Συνοψίζοντας, σε αυτήν την πιλοτική μελέτη ατόμων με σταθερή στεφανιαία νόσο και/ή παράγοντες κινδύνου για στεφανιαία νόσο, διαπιστώθηκε ότι οι αλλαγές στην διατροφή και στον τρόπο ζωής αυξάνουν σημαντικά την ενδοθηλιακή λειτουργία σε σύγκριση με μια αντίστοιχη ομάδα ελέγχου που έλαβε την συνήθη φροντίδα.
Η πειραματική ομάδα έδειξε επίσης σημαντική μείωση στους φλεγμονώδεις βιοδείκτες της αθηροσκλήρωσης.
Η ενδοθηλιακή δυσλειτουργία είναι ο πιο πρώιμος και σημαντικότερος παράγοντας στην παθογένεση της αθηροσκλήρωσης. Η ενδοθηλιακή δυσλειτουργία και οι δείκτες συστημικής φλεγμονής είναι ανεξάρτητοι προγνωστικοί παράγοντες καρδιαγγειακών παθήσεων.
Η μείωση των επιπέδων CRP ίσως μπορεί να έχει ευεργετικά αποτελέσματα στην εξέλιξη της αθηροσκλήρωσης και ίσως μπορεί να μειώσει τις επιπλοκές της.
Αυτή η μελέτη υποδηλώνει ότι η φυτική διατροφή, η άσκηση και η διαχείριση του άγχους, συνέβαλαν στην βελτίωση της ενδοθηλιακής λειτουργίας και συσχετίστηκαν με μείωση των φλεγμονωδών δεικτών, που με την σειρά τους ίσως μπορούν να μειώσουν τα καρδιαγγειακά συμβάματα σε ασθενείς με στεφανιαία νόσο και/ή παράγοντες κινδύνου για στεφανιαία νόσο.
Αυτή η μελέτη δεν ήταν τυχαιοποιημένη και το δείγμα ήταν μικρό. Οι δείκτες φλεγμονής, αγγειογένεσης και ενδοθηλιακής δυσλειτουργίας δεν αξιολογήθηκαν στην ομάδα ελέγχου (6).
Μετά από 12 εβδομάδες, η εξαρτώμενη από το ενδοθήλιο αγγειοδιαστολή στην βραχιόνια αρτηρία:
- είχε αυξηθεί στην πειραματική ομάδα (διατροφή, άσκηση, διαχείριση άγχους) από την αρχική τιμή 4,23 ± 0,13 στην τελική τιμή 4,65 ± 0,15 mm, ενώ
- είχε μειωθεί στην ομάδα ελέγχου (σύνηθες πρωτόκολλο φροντίδας) από την αρχική τιμή 4,62 ± 0,16 στην τελική τιμή 4,48 ± 0,17 mm.
Οι αλλαγές ήταν σημαντικά διαφορετικές υπέρ της πειραματικής ομάδας (p <0,0001).
Επίσης, στην πειραματική ομάδα σημαντικές μειώσεις σημειώθηκαν :
- στην C-αντιδρώσα πρωτεΐνη: από την αρχική τιμή 2,07 ± 0,57 στην τελική τιμή 1,6 ± 0,43 mg/L (p = 0,03), και
- στην ιντερλευκίνη-6: από την αρχική τιμή 2,52 ± 0,62 στην τελική τιμή 1,23 ± 0,3 pg/ml, p = 0,02).
Στην ανάλυση υποομάδας των ατόμων με στεφανιαία νόσο, υπήρξε σημαντική μείωση :
- στην C-Αντιδρώσα Πρωτεΐνη Υψηλής Ευαισθησίας: 0,83 ± 0,22 έναντι 0,59 ± 0,23 mg/L (p = 0,01), και
- στην ιντερλευκίνη-6 : 2,19 ± 0,95 έναντι 0,77 ± 0,29 pg/ml (p = 0,05).
Συζήτηση:
Συνοψίζοντας, σε αυτήν την πιλοτική μελέτη ατόμων με σταθερή στεφανιαία νόσο και/ή παράγοντες κινδύνου για στεφανιαία νόσο, διαπιστώθηκε ότι οι αλλαγές στην διατροφή και στον τρόπο ζωής αυξάνουν σημαντικά την ενδοθηλιακή λειτουργία σε σύγκριση με μια αντίστοιχη ομάδα ελέγχου που έλαβε την συνήθη φροντίδα.
Η πειραματική ομάδα έδειξε επίσης σημαντική μείωση στους φλεγμονώδεις βιοδείκτες της αθηροσκλήρωσης.
Η ενδοθηλιακή δυσλειτουργία είναι ο πιο πρώιμος και σημαντικότερος παράγοντας στην παθογένεση της αθηροσκλήρωσης. Η ενδοθηλιακή δυσλειτουργία και οι δείκτες συστημικής φλεγμονής είναι ανεξάρτητοι προγνωστικοί παράγοντες καρδιαγγειακών παθήσεων.
Η μείωση των επιπέδων CRP ίσως μπορεί να έχει ευεργετικά αποτελέσματα στην εξέλιξη της αθηροσκλήρωσης και ίσως μπορεί να μειώσει τις επιπλοκές της.
Αυτή η μελέτη υποδηλώνει ότι η φυτική διατροφή, η άσκηση και η διαχείριση του άγχους, συνέβαλαν στην βελτίωση της ενδοθηλιακής λειτουργίας και συσχετίστηκαν με μείωση των φλεγμονωδών δεικτών, που με την σειρά τους ίσως μπορούν να μειώσουν τα καρδιαγγειακά συμβάματα σε ασθενείς με στεφανιαία νόσο και/ή παράγοντες κινδύνου για στεφανιαία νόσο.
Αυτή η μελέτη δεν ήταν τυχαιοποιημένη και το δείγμα ήταν μικρό. Οι δείκτες φλεγμονής, αγγειογένεσης και ενδοθηλιακής δυσλειτουργίας δεν αξιολογήθηκαν στην ομάδα ελέγχου (6).
3. ΑΓΓΕΙΟΔΙΑΣΤΟΛΗ: ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΜΕ ΤΗΝ ΦΥΤΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Οι άνθρωποι που εφαρμόζουν την φυτική διατροφή έχουν χαμηλότερη αρτηριακή πίεση και χαμηλότερη καρδιαγγειακή θνησιμότητα. Ο στόχος αυτής της μελέτης ήταν να αξιολογηθούν οι διαφορές ανάμεσα σε υγιείς μεσήλικες ανθρώπους (άνω των 50 ετών) που εφαρμόζουν φυτική (20 άτομα) και μη-φυτική (20 άτομα) διατροφή, προτού αναπτύξουν κλινικές εκδηλώσεις αθηροσκλήρωσης (7). ευρήματα: Η αγγειοδιαστολή ήταν σημαντικά καλύτερη στην ομάδα των φυτοφάγων και ο βαθμός αγγειοδιαστολής φάνηκε να συσχετίζεται με τον αριθμό των ετών που εφάρμοζαν την φυτική διατροφή. Η επιστημονική ομάδα που διενήργησε την εν λόγω μελέτη κλείνει αναφέροντας ότι "τα ευρήματα μας υποδηλώνουν ότι οι φυτικές διατροφές, από μόνες τους, έχουν άμεση ευεργετική επίδραση στη λειτουργία του αγγειακού ενδοθηλίου και των λείων μυών" (7). |
Παραπομπές (7)
1. Rudijanto A. The role of vascular smooth muscle cells on the pathogenesis of atherosclerosis. Acta Med Indones. 2007 Apr-Jun;39(2):86-93. PMID: 17933075.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17933075/
2. Watanabe T, Tokunaga O, Fan JL, Shimokama T. Atherosclerosis and macrophages. Acta Pathol Jpn. 1989 Aug;39(8):473-86. doi: 10.1111/j.1440-1827.1989.tb01513.x. PMID: 2683576.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2683576/
3. Li JJ. Inflammation in coronary artery diseases. Chin Med J (Engl). 2011 Nov;124(21):3568-75. PMID: 22340179.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22340179/
4. Pasqualini L, Cortese C, Marchesi S, Siepi D, Pirro M, Vaudo G, Liberatoscioli L, Gnasso A, Schillaci G, Mannarino E. Paraoxonase-1 activity modulates endothelial function in patients with peripheral arterial disease. Atherosclerosis. 2005 Dec;183(2):349-54. doi: 10.1016/j.atherosclerosis.2005.03.030. PMID: 15899485.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15899485/
5. Zhang C. The role of inflammatory cytokines in endothelial dysfunction. Basic Res Cardiol. 2008 Sep;103(5):398-406. doi: 10.1007/s00395-008-0733-0. Epub 2008 Jul 3. PMID: 18600364; PMCID: PMC2705866.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18600364/
6. Dod HS, Bhardwaj R, Sajja V, et al. Effect of intensive lifestyle changes on endothelial function and on inflammatory markers of atherosclerosis. The American Journal of Cardiology. 2010 Feb;105(3):362-367. DOI: 10.1016/j.amjcard.2009.09.038. PMID: 20102949.
http://europepmc.org/article/MED/20102949
https://www.researchgate.net/publication/41147960_Effect_of_Intensive_Lifestyle_Changes_on_Endothelial_Function_and_on_Inflammatory_Markers_of_Atherosclerosis
7. Lin CL, Fang TC, Gueng MK. Vascular dilatory functions of ovo-lactovegetarians compared with omnivores. Atherosclerosis. 2001 Sep;158(1):247-251. DOI: 10.1016/s0021-9150(01)00429-4. PMID: 11500198.
https://europepmc.org/article/MED/11500198
1. Rudijanto A. The role of vascular smooth muscle cells on the pathogenesis of atherosclerosis. Acta Med Indones. 2007 Apr-Jun;39(2):86-93. PMID: 17933075.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17933075/
2. Watanabe T, Tokunaga O, Fan JL, Shimokama T. Atherosclerosis and macrophages. Acta Pathol Jpn. 1989 Aug;39(8):473-86. doi: 10.1111/j.1440-1827.1989.tb01513.x. PMID: 2683576.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2683576/
3. Li JJ. Inflammation in coronary artery diseases. Chin Med J (Engl). 2011 Nov;124(21):3568-75. PMID: 22340179.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22340179/
4. Pasqualini L, Cortese C, Marchesi S, Siepi D, Pirro M, Vaudo G, Liberatoscioli L, Gnasso A, Schillaci G, Mannarino E. Paraoxonase-1 activity modulates endothelial function in patients with peripheral arterial disease. Atherosclerosis. 2005 Dec;183(2):349-54. doi: 10.1016/j.atherosclerosis.2005.03.030. PMID: 15899485.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15899485/
5. Zhang C. The role of inflammatory cytokines in endothelial dysfunction. Basic Res Cardiol. 2008 Sep;103(5):398-406. doi: 10.1007/s00395-008-0733-0. Epub 2008 Jul 3. PMID: 18600364; PMCID: PMC2705866.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18600364/
6. Dod HS, Bhardwaj R, Sajja V, et al. Effect of intensive lifestyle changes on endothelial function and on inflammatory markers of atherosclerosis. The American Journal of Cardiology. 2010 Feb;105(3):362-367. DOI: 10.1016/j.amjcard.2009.09.038. PMID: 20102949.
http://europepmc.org/article/MED/20102949
https://www.researchgate.net/publication/41147960_Effect_of_Intensive_Lifestyle_Changes_on_Endothelial_Function_and_on_Inflammatory_Markers_of_Atherosclerosis
7. Lin CL, Fang TC, Gueng MK. Vascular dilatory functions of ovo-lactovegetarians compared with omnivores. Atherosclerosis. 2001 Sep;158(1):247-251. DOI: 10.1016/s0021-9150(01)00429-4. PMID: 11500198.
https://europepmc.org/article/MED/11500198