11/9/2023
Καρδιοπάθειες: αναστροφή χωρίς φάρμακα ή χειρουργείο
Βελτιώσεις μέσα σε λίγες εβδομάδες
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ (χρόνος ανάγνωσης: 7 λεπτά)
Α. ΠΕΡΙΛΗΨΗ Β. ΠΛΗΡΕΣ ΚΕΙΜΕΝΟ 1. ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΣΕ ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ: Η ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΝΟΣΟΣ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ ΑΝΑΣΤΡΑΦΕΙ ΧΩΡΙΣ ΦΑΡΜΑΚΑ Ή ΧΕΙΡΟΥΡΓΕΙΟ 2. ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ: ΒΕΛΤΙΩΣΕΙΣ ΕΝΤΟΣ ΛΙΓΩΝ ΕΒΔΟΜΑΔΩΝ 3. Η ΠΡΩΤΗ ΤΥΧΑΙΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΕΛΕΓΧΟΜΕΝΗ ΔΟΚΙΜΗ 4. ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΓΕΙΑΣ + ΤΗΝ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΥΓΕΙΑΣ ΤΩΝ ΗΠΑ 5. "ΠΑΡΑΚΑΜΨΗ" ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ 6. ΠΑΡΟΝ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ Παραπομπές (12) |
Α. ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Δημοσίευση σε ένα από τα καλύτερα ιατρικά περιοδικά στον κόσμο: η καρδιακή νόσος θα μπορούσε να αντιστραφεί χ ω ρ ί ς φάρμακα ή χειρουργείο:
Το 1990, κλινική δοκιμή του Δρ. Όρνις έδειξε ότι η καρδιακή νόσος, θα μπορούσε να ΑΝΤΙΣΤΡΑΦΕΙ χ ω ρ ί ς φάρμακα ή χειρουργείο αλλά μόνο με 3 αλλαγές :
- φυτοφαγία,
- διαχείριση άγχους, και
- μέτρια σωματική άσκηση (συνήθως περπάτημα). Για να δείτε περίληψη της μελέτης, κάντε κλικ εδώ.
Τα ευρήματα ήταν τόσο αξιοσημείωτα, με αποτέλεσμα η μελέτη να συνεχιστεί για 4 ακόμη έτη και μάλιστα με χρηματοδότηση από το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ.
Κάλυψη από το Medicare (η ομοσπονδιακή ασφάλιση υγείας στις ΗΠΑ):
Το 2010, μετά από σχεδόν 2 δεκαετίες συζητήσεων, αξιολογήσεων, επιδείξεων, ακροάσεων με την Συμβουλευτική Επιτροπή Κάλυψης, το Medicare (η ομοσπονδιακή ασφάλιση υγείας στις ΗΠΑ) αποφασίζει να καλύπτει αυτό το πρόγραμμα για την αναστροφή των καρδιοπαθειών. Για περισσότερες λεπτομέρειες, διαβάστε το πλήρες κείμενο που ακολουθεί.
Δημοσίευση σε ένα από τα καλύτερα ιατρικά περιοδικά στον κόσμο: η καρδιακή νόσος θα μπορούσε να αντιστραφεί χ ω ρ ί ς φάρμακα ή χειρουργείο:
Το 1990, κλινική δοκιμή του Δρ. Όρνις έδειξε ότι η καρδιακή νόσος, θα μπορούσε να ΑΝΤΙΣΤΡΑΦΕΙ χ ω ρ ί ς φάρμακα ή χειρουργείο αλλά μόνο με 3 αλλαγές :
- φυτοφαγία,
- διαχείριση άγχους, και
- μέτρια σωματική άσκηση (συνήθως περπάτημα). Για να δείτε περίληψη της μελέτης, κάντε κλικ εδώ.
Τα ευρήματα ήταν τόσο αξιοσημείωτα, με αποτέλεσμα η μελέτη να συνεχιστεί για 4 ακόμη έτη και μάλιστα με χρηματοδότηση από το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ.
Κάλυψη από το Medicare (η ομοσπονδιακή ασφάλιση υγείας στις ΗΠΑ):
Το 2010, μετά από σχεδόν 2 δεκαετίες συζητήσεων, αξιολογήσεων, επιδείξεων, ακροάσεων με την Συμβουλευτική Επιτροπή Κάλυψης, το Medicare (η ομοσπονδιακή ασφάλιση υγείας στις ΗΠΑ) αποφασίζει να καλύπτει αυτό το πρόγραμμα για την αναστροφή των καρδιοπαθειών. Για περισσότερες λεπτομέρειες, διαβάστε το πλήρες κείμενο που ακολουθεί.
Β. ΠΛΗΡΕΣ ΚΕΙΜΕΝΟ
Δημοσίευση σε ένα από τα καλύτερα ιατρικά περιοδικά: η καρδιακή νόσος θα μπορούσε να αντιστραφεί χ ω ρ ί ς φάρμακα ή χειρουργείο: Πριν από δεκαετίες, ο Δρ. Ντιν Όρνις [Dean Ornish] και η επιστημονική του ομάδα δημοσίευσαν στοιχεία (1) στο Λάνσετ [Lancet], ένα από τα ιατρικά περιοδικά με το μεγαλύτερο κύρος στον κόσμο. Τα ευρήματα τους έδειξαν ότι η κύρια αιτία θανάτου, η καρδιακή νόσος (2-5), θα μπορούσε να αντιστραφεί μόνο με αλλαγές στην διατροφή και στον τρόπο ζωής, χ ω ρ ί ς φάρμακα ή χειρουργική επέμβαση (1). Εάν θέλετε να δείτε την σχετική δημοσίευση, κάντε κλικ εδώ. Παρόλα αυτά, αυτή η μνημειώδης ανακάλυψη ουσιαστικά αγνοήθηκε εκείνη την εποχή (6). Ακόμη και σήμερα, χιλιάδες άνθρωποι στην Ελλάδα εξακολουθούν να πεθαίνουν κάθε χρόνο από μία πάθηση που γνωρίζουμε εδώ και περισσότερο από 30 χρόνια ότι αποτελεί μια αναστρέψιμη νόσος. |
Τα πρώτα ευρήματα: βελτιώσεις εντός λ ί γ ω ν εβδομάδων:
Ο Δρ. Ντιν Όρνις άρχισε να διεξάγει έρευνα το 1977.
Μέχρι το 1986, μαζί με την επιστημονική ομάδα του είχαν δημοσιεύσει τις δύο πρώτες πιλοτικές μελέτες που έδειχναν ότι οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και η φυτοφαγία θα μπορούσαν :
1. να βελτιώσουν σημαντικά την στηθάγχη,
2. να βελτιώσουν την ροή του αίματος στην καρδιά, και
3. να βοηθήσουν στην ομαλοποίηση της ικανότητας της καρδιάς να αντλεί αίμα
Μάλιστα, όλα αυτές οι βελτιώσεις συνέβαιναν μέσα σε λ ί γ ε ς εβδομάδες (6).
Ωστόσο, η ιδέα ότι οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και την διατροφή θα μπορούσαν να αντιστρέψουν την εξέλιξη της καρδιακής νόσου, εκείνη την εποχή δεν ήταν ακόμα αποδεκτή από τους περισσότερους επαγγελματίες υγείας, με αποτέλεσμα αυτή η πρόταση να θεωρηθεί ριζική και ακραία (6).
Η πρώτη τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη δοκιμή:
Το 1990, ο Δρ. Ντιν Όρνις και η επιστημονική ομάδα του δημοσίευσαν πρώτη φορά ευρήματα από τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη δοκιμή, τα οποία έδειξαν ότι οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και η φυτοφαγία θα μπορούσαν να σταματήσουν ή να αναστρέψουν την εξέλιξη ακόμη και της σοβαρής στεφανιαίας αθηροσκλήρωσης, χ ω ρ ί ς φάρμακα ή χειρουργική επέμβαση (1, 6).
Χρηματοδότηση από το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ:
Αυτά τα ευρήματα ήταν τόσο αξιοσημείωτα, με αποτέλεσμα να λάβουν χρηματοδότηση από το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ για να παρατείνουν την μελέτη για 4 ακόμη χρόνια.
Το 1998, δημοσίευσαν τα νέα ευρήματα που έδειχναν :
- στην πειραματική ομάδα που εφάρμοσε τις αλλαγές στον τρόπο ζωής και την φυτοφαγία, υπήρξε ακόμα μεγαλύτερη υποχώρηση της στεφανιαίας αθηροσκλήρωσης, ενώ
- στην ομάδα ελέγχου που δ ε ν εφάρμοσε τις αλλαγές στον τρόπο ζωής και την φυτοφαγία, όχι μόνο δεν υπήρξε βελτίωση αλλά απεναντίας υπήρξε μεγαλύτερη εξέλιξη (επιδείνωση) της αθηροσκλήρωσης (7).
Τα ευρήματα της εξέτασης PET, τα οποία επίσης δημοσιεύθηκαν στο Επιστημονικό Περιοδικό της Αμερικανικής Ιατρικής Ένωσης (JAMA) επικύρωσαν αυτά τα ευρήματα (6).
Ο Δρ. Ντιν Όρνις άρχισε να διεξάγει έρευνα το 1977.
Μέχρι το 1986, μαζί με την επιστημονική ομάδα του είχαν δημοσιεύσει τις δύο πρώτες πιλοτικές μελέτες που έδειχναν ότι οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και η φυτοφαγία θα μπορούσαν :
1. να βελτιώσουν σημαντικά την στηθάγχη,
2. να βελτιώσουν την ροή του αίματος στην καρδιά, και
3. να βοηθήσουν στην ομαλοποίηση της ικανότητας της καρδιάς να αντλεί αίμα
Μάλιστα, όλα αυτές οι βελτιώσεις συνέβαιναν μέσα σε λ ί γ ε ς εβδομάδες (6).
Ωστόσο, η ιδέα ότι οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και την διατροφή θα μπορούσαν να αντιστρέψουν την εξέλιξη της καρδιακής νόσου, εκείνη την εποχή δεν ήταν ακόμα αποδεκτή από τους περισσότερους επαγγελματίες υγείας, με αποτέλεσμα αυτή η πρόταση να θεωρηθεί ριζική και ακραία (6).
Η πρώτη τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη δοκιμή:
Το 1990, ο Δρ. Ντιν Όρνις και η επιστημονική ομάδα του δημοσίευσαν πρώτη φορά ευρήματα από τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη δοκιμή, τα οποία έδειξαν ότι οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και η φυτοφαγία θα μπορούσαν να σταματήσουν ή να αναστρέψουν την εξέλιξη ακόμη και της σοβαρής στεφανιαίας αθηροσκλήρωσης, χ ω ρ ί ς φάρμακα ή χειρουργική επέμβαση (1, 6).
Χρηματοδότηση από το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ:
Αυτά τα ευρήματα ήταν τόσο αξιοσημείωτα, με αποτέλεσμα να λάβουν χρηματοδότηση από το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ για να παρατείνουν την μελέτη για 4 ακόμη χρόνια.
Το 1998, δημοσίευσαν τα νέα ευρήματα που έδειχναν :
- στην πειραματική ομάδα που εφάρμοσε τις αλλαγές στον τρόπο ζωής και την φυτοφαγία, υπήρξε ακόμα μεγαλύτερη υποχώρηση της στεφανιαίας αθηροσκλήρωσης, ενώ
- στην ομάδα ελέγχου που δ ε ν εφάρμοσε τις αλλαγές στον τρόπο ζωής και την φυτοφαγία, όχι μόνο δεν υπήρξε βελτίωση αλλά απεναντίας υπήρξε μεγαλύτερη εξέλιξη (επιδείνωση) της αθηροσκλήρωσης (7).
Τα ευρήματα της εξέτασης PET, τα οποία επίσης δημοσιεύθηκαν στο Επιστημονικό Περιοδικό της Αμερικανικής Ιατρικής Ένωσης (JAMA) επικύρωσαν αυτά τα ευρήματα (6).
Αναγνώριση από το Medicare (η ομοσπονδιακή ασφάλιση υγείας στις ΗΠΑ):
Ο Δρ. Ντιν Όρνις θεώρησε ότι αυτές οι μελέτες ίσως είχαν ουσιαστική επίδραση στην πρακτική της καρδιολογίας, αλλά έκανε λάθος διότι τα ευρήματα του αγνοήθηκαν. Για αυτόν τον λόγο, ξεκίνησε με την επιστημονική ομάδα του να εκπαιδεύουν τα νοσοκομεία για τα οφέλη από τις αλλαγές στον τρόπο ζωής και την φυτοφαγία (6). Επίσης, το 1994 προσέγγισαν το Medicare (η ομοσπονδιακή ασφάλιση υγείας στις ΗΠΑ (8)) και ζήτησαν να αρχίσει να καλύπτει τις αλλαγές στον τρόπο ζωής και την φυτοφαγία για την αναστροφή της καρδιακής νόσου. Μετά από... 16 χρόνια (Σεπτέμβριος 2010) συζητήσεων, αξιολογήσεων, επιδείξεων, ακροάσεων με την Συμβουλευτική Επιτροπή Κάλυψης και δύο εθνικών προσδιορισμών κάλυψης, το ευχάριστο γεγονός επετεύχθη: τα Κέντρα του Medicare και οι Υπηρεσίες του Medicaid συμφώνησαν να παρέχουν κάλυψη (6, 11). Ο Δρ. Ντιν Όρνις παραμένει αισιόδοξος ότι το Medicare θα διευρύνει την κάλυψη για να συμπεριλάβει και άλλες χρόνιες ασθένειες, συμπεριλαμβανομένου του διαβήτη τύπου 2 (6). Πολλές μεγάλες εμπορικές ασφαλιστικές εταιρείες αποζημιώνουν επίσης το πρόγραμμα (12). |
"Παράκαμψη" του προβλήματος και των αιτιών:
Στην χειρουργική επέμβαση αορτοστεφανιαίας παράκαμψης, γνωστή και ως μπαϊπάς (bypass), δημιουργείται μια παράκαμψη γύρω από μια αρτηρία της καρδιάς που έχει στένωση.
Οι περισσότεροι γιατροί είναι εξοικειωμένοι με τα στοιχεία που συνδέουν την διατροφή, την έλλειψη άσκησης και το συναισθηματικό στρες με την ανάπτυξη στεφανιαίας νόσου. Αυτές οι σχέσεις υποδηλώνουν ότι ίσως είναι δυνατό να σταματήσει ή ακόμα και να αντιστραφεί η πορεία της στεφανιαίας νόσου με αλλαγές στον τρόπο ζωής που μειώνουν τους καρδιαγγειακούς κινδύνους (9).
Σε μία πιο πρόσφατη δημοσίευση (10), ο Δρ. Ντιν Όρνις αναφέρει το εξής:
«Μου φαίνεται ότι η χειρουργική επέμβαση παράκαμψης έχει γίνει μια μεταφορά για μια ελλιπή προσέγγιση της στεφανιαίας νόσου: παράκαμψη του προβλήματος χωρίς επίσης να ασχοληθούμε με τις υποκείμενες αιτίες…. Τι θα συνέβαινε εάν αυτές οι αιτίες αντιμετωπιστούν πιο άμεσα;»
Στατιστικά για την προσέγγιση του Δρ. Ντιν Όρνις (12):
Έχουν συμμετέχει περισσότεροι από 3,780 ασθενείς.
Βασικά ευρήματα από πολλαπλές αναλύσεις αυτών των ασθενών:
• Η συνολική τήρηση του προγράμματος μετά από 1 έτος ήταν 85 έως 90%
• Το 96,5% των ασθενών ανέφερε βελτίωση στην σοβαρότητα της στηθάγχης μετά από 1 χρόνο
• Ο μέσος ασθενής έχασε 6,2 κιλά τις πρώτες 12 εβδομάδες και 7,2 κιλά μετά από 1 χρόνο
• Σημαντικές μειώσεις της συστολικής και της διαστολικής αρτηριακής πίεσης, της ολικής χοληστερόλης, των τριγλυκεριδίων και της LDL χοληστερόλης μετά από 12 εβδομάδες, οι οποίες ήταν ακόμα σημαντικές μετά από 1 χρόνο
• 50% μείωση στο συνολικό κόστος υγειονομικής περίθαλψης το πρώτο έτος και 4πλάσια μείωση το 1ο έτος σε όσα κόστιζαν περισσότερα από 25.000$ το προηγούμενο έτος
• Η ικανότητα άσκησης αυξήθηκε κατά 22% μετά από 12 εβδομάδες (22% αύξηση) και κατά 24% μετά από 1 έτος
• Σε ασθενείς με διαβήτη, η αιμοσφαιρίνη A1C (γλυκοζυλιωμένη) μειώθηκε από 7,4% κατά την έναρξη σε 6,5% μετά από 12 εβδομάδες και 6,8% μετά από 1 έτος (οι επιπλοκές του διαβήτη όπως τύφλωση, νεφρική ανεπάρκεια, καρδιακές παθήσεις και ακρωτηριασμοί μπορούν να προληφθούν όταν η γλυκοζυλιωμένη είναι μικρότερη από 7,0%)
• Σε μια άλλη μεγάλη μελέτη 1.152 ασθενών, το 74% απαλλάχθηκε από την στηθάγχη μετά από 12 μήνες
• Μετά από 1 και 3 χρόνια, το 61% των ασθενών με στηθάγχη δεν ανέφεραν καθόλου στηθάγχη τις προηγούμενες 30 ημέρες. Αυτά τα αποτελέσματα είναι συγκρίσιμα με αυτά που μπορούν να επιτευχθούν με την επαναγγείωση
• Το 82% των ασθενών πέτυχε βελτίωση στην μέση διάμετρο της στένωσης της εντός 1 έτους
• Πέτυχε μέση απώλεια βάρους 10,8 κιλών και μέση μείωση 91% στην συχνότητα στηθάγχης μετά από 1 χρόνο
• Το 99% των ασθενών σταμάτησε ή ανέστρεψε την στεφανιαία νόσο, όπως μετρήθηκε με σαρώσεις PET και εμφάνισε μέση βελτίωση 300% στην αιμάτωση του μυοκαρδίου
• Όσο μεγαλύτερη ήταν η τήρηση από τους ασθενείς, τόσο μεγαλύτερη ήταν η βελτίωση στην στένωση. Πιο συγκεκριμένα, οι ασθενείς με υψηλή τήρηση είχαν τετραπλάσια βελτίωση σε σύγκριση με τους ασθενείς με χαμηλή τήρηση.
Το παρόν και το μέλλον:
Τόσες πολλές δυνάμεις συγκλίνουν — οι περιορισμοί της ιατρικής υψηλής τεχνολογίας γίνονται πλέον σαφέστεροι.
Για παράδειγμα:
- οι αγγειοπλαστικές και τα στεντ δεν παρατείνουν την ζωή ούτε αποτρέπουν τα εμφράγματα στους σταθερούς ασθενείς,
- το κόστος τους είναι μη-βιώσιμο (π.χ. μόνο στις ΗΠΑ το ετήσιο κόστος για τα στεντ είναι 60 δισεκατομμύρια δολάρια), ενώ
- η δύναμη που έχουν οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και η φυτοφαγία αποκτούν ολοένα και περισσότερη επιστημονική τεκμηρίωση για την αποτελεσματικότητα τους, ενώ προσφέρουν και εξοικονόμηση χρημάτων (6).
Ο Δρ. Ντιν Όρνις αναφέρει ότι ο τομέας της προαγωγής της υγείας έχει προχωρήσει πολύ τα τελευταία 25 χρόνια. Βέβαια, χρειάζεται να γίνουν πολλά περισσότερα αλλά δηλώνει ότι είναι συγκρατημένα αισιόδοξος, ευγνώμων και ακόμη και λίγο ενθουσιασμένος από την πρόοδο που έχει σημειωθεί μέχρι σήμερα (6).
Στην χειρουργική επέμβαση αορτοστεφανιαίας παράκαμψης, γνωστή και ως μπαϊπάς (bypass), δημιουργείται μια παράκαμψη γύρω από μια αρτηρία της καρδιάς που έχει στένωση.
Οι περισσότεροι γιατροί είναι εξοικειωμένοι με τα στοιχεία που συνδέουν την διατροφή, την έλλειψη άσκησης και το συναισθηματικό στρες με την ανάπτυξη στεφανιαίας νόσου. Αυτές οι σχέσεις υποδηλώνουν ότι ίσως είναι δυνατό να σταματήσει ή ακόμα και να αντιστραφεί η πορεία της στεφανιαίας νόσου με αλλαγές στον τρόπο ζωής που μειώνουν τους καρδιαγγειακούς κινδύνους (9).
Σε μία πιο πρόσφατη δημοσίευση (10), ο Δρ. Ντιν Όρνις αναφέρει το εξής:
«Μου φαίνεται ότι η χειρουργική επέμβαση παράκαμψης έχει γίνει μια μεταφορά για μια ελλιπή προσέγγιση της στεφανιαίας νόσου: παράκαμψη του προβλήματος χωρίς επίσης να ασχοληθούμε με τις υποκείμενες αιτίες…. Τι θα συνέβαινε εάν αυτές οι αιτίες αντιμετωπιστούν πιο άμεσα;»
Στατιστικά για την προσέγγιση του Δρ. Ντιν Όρνις (12):
Έχουν συμμετέχει περισσότεροι από 3,780 ασθενείς.
Βασικά ευρήματα από πολλαπλές αναλύσεις αυτών των ασθενών:
• Η συνολική τήρηση του προγράμματος μετά από 1 έτος ήταν 85 έως 90%
• Το 96,5% των ασθενών ανέφερε βελτίωση στην σοβαρότητα της στηθάγχης μετά από 1 χρόνο
• Ο μέσος ασθενής έχασε 6,2 κιλά τις πρώτες 12 εβδομάδες και 7,2 κιλά μετά από 1 χρόνο
• Σημαντικές μειώσεις της συστολικής και της διαστολικής αρτηριακής πίεσης, της ολικής χοληστερόλης, των τριγλυκεριδίων και της LDL χοληστερόλης μετά από 12 εβδομάδες, οι οποίες ήταν ακόμα σημαντικές μετά από 1 χρόνο
• 50% μείωση στο συνολικό κόστος υγειονομικής περίθαλψης το πρώτο έτος και 4πλάσια μείωση το 1ο έτος σε όσα κόστιζαν περισσότερα από 25.000$ το προηγούμενο έτος
• Η ικανότητα άσκησης αυξήθηκε κατά 22% μετά από 12 εβδομάδες (22% αύξηση) και κατά 24% μετά από 1 έτος
• Σε ασθενείς με διαβήτη, η αιμοσφαιρίνη A1C (γλυκοζυλιωμένη) μειώθηκε από 7,4% κατά την έναρξη σε 6,5% μετά από 12 εβδομάδες και 6,8% μετά από 1 έτος (οι επιπλοκές του διαβήτη όπως τύφλωση, νεφρική ανεπάρκεια, καρδιακές παθήσεις και ακρωτηριασμοί μπορούν να προληφθούν όταν η γλυκοζυλιωμένη είναι μικρότερη από 7,0%)
• Σε μια άλλη μεγάλη μελέτη 1.152 ασθενών, το 74% απαλλάχθηκε από την στηθάγχη μετά από 12 μήνες
• Μετά από 1 και 3 χρόνια, το 61% των ασθενών με στηθάγχη δεν ανέφεραν καθόλου στηθάγχη τις προηγούμενες 30 ημέρες. Αυτά τα αποτελέσματα είναι συγκρίσιμα με αυτά που μπορούν να επιτευχθούν με την επαναγγείωση
• Το 82% των ασθενών πέτυχε βελτίωση στην μέση διάμετρο της στένωσης της εντός 1 έτους
• Πέτυχε μέση απώλεια βάρους 10,8 κιλών και μέση μείωση 91% στην συχνότητα στηθάγχης μετά από 1 χρόνο
• Το 99% των ασθενών σταμάτησε ή ανέστρεψε την στεφανιαία νόσο, όπως μετρήθηκε με σαρώσεις PET και εμφάνισε μέση βελτίωση 300% στην αιμάτωση του μυοκαρδίου
• Όσο μεγαλύτερη ήταν η τήρηση από τους ασθενείς, τόσο μεγαλύτερη ήταν η βελτίωση στην στένωση. Πιο συγκεκριμένα, οι ασθενείς με υψηλή τήρηση είχαν τετραπλάσια βελτίωση σε σύγκριση με τους ασθενείς με χαμηλή τήρηση.
Το παρόν και το μέλλον:
Τόσες πολλές δυνάμεις συγκλίνουν — οι περιορισμοί της ιατρικής υψηλής τεχνολογίας γίνονται πλέον σαφέστεροι.
Για παράδειγμα:
- οι αγγειοπλαστικές και τα στεντ δεν παρατείνουν την ζωή ούτε αποτρέπουν τα εμφράγματα στους σταθερούς ασθενείς,
- το κόστος τους είναι μη-βιώσιμο (π.χ. μόνο στις ΗΠΑ το ετήσιο κόστος για τα στεντ είναι 60 δισεκατομμύρια δολάρια), ενώ
- η δύναμη που έχουν οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και η φυτοφαγία αποκτούν ολοένα και περισσότερη επιστημονική τεκμηρίωση για την αποτελεσματικότητα τους, ενώ προσφέρουν και εξοικονόμηση χρημάτων (6).
Ο Δρ. Ντιν Όρνις αναφέρει ότι ο τομέας της προαγωγής της υγείας έχει προχωρήσει πολύ τα τελευταία 25 χρόνια. Βέβαια, χρειάζεται να γίνουν πολλά περισσότερα αλλά δηλώνει ότι είναι συγκρατημένα αισιόδοξος, ευγνώμων και ακόμη και λίγο ενθουσιασμένος από την πρόοδο που έχει σημειωθεί μέχρι σήμερα (6).