12/9/2023
Τρεις αλλαγές στον τρόπο ζωής ανέστρεψαν την στεφανιαία νόσο στο 82%
|
Α. ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Mία κλινική δοκιμή διερεύνησε εάν τρεις αλλαγές στον τρόπο ζωής επηρεάζουν την αθηροσκλήρωση των στεφανιαίων αγγείων μετά από μόλις 1 έτος. Οι ασθενείς χωρίστηκαν σε 2 ομάδες: - στην ομάδα ελέγχου (20 ασθενείς), όπου έλαβαν την συνήθη φροντίδα, και - στην πειραματική ομάδα (28 ασθενείς), όπου έκαναν τις εξής 3 αλλαγές: α. φυτοφαγική διατροφή χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, β.διαχείριση του άγχους, και γ. μέτρια σωματική άσκηση (συνήθως περπάτημα). 195 στεφανιαίες βλάβες αναλύθηκαν με ποσοτική στεφανιογραφία. |
3 αλλαγές στον τρόπο ζωής ανέστρεψαν την στεφανιαία νόσο στο 82% των ασθενών
|
ΕΥΡΗΜΑΤΑ
διάμετρος στένωσης:
Η μέση ποσοστιαία διάμετρος της στένωσης :
- στην ομάδα ελέγχου όπου έλαβε την συνήθη φροντίδα υπήρξε ε π ι δ ε ί ν ω σ η, αλλά
- στην πειραματική ομάδα όπου εφάρμοσε τις 3 αλλαγές υπήρξε υ π ο χ ώ ρ η σ η (όταν αναλύθηκαν μόνο βλάβες με στένωση μεγαλύτερες από 50%, τα οφέλη ήταν ακόμα μεγαλύτερα στην πειραματική ομάδα).
Στο 82% των ασθενών της πειραματικής ομάδας υπήρξε κατεύθυνση προς υποχώρηση της στεφανιαίας αθηροσκλήρωσης.
Επίσης, όσο μεγαλύτερη ήταν η τήρηση του προγράμματος από την πλευρά των ασθενών, τόσο πιο έντονες ήταν οι βελτιώσεις. Πιο συγκεκριμένα, οι ασθενείς με υψηλή τήρηση είχαν τετραπλάσια βελτίωση σε σύγκριση με τους ασθενείς με χαμηλή τήρηση.
Επιπροσθετα, η μεγαλύτερη βελτίωση παρατηρήθηκε στις σοβαρότερες βλάβες.
στηθάγχη:
Οι ασθενείς στην πειραματική ομάδα ανέφεραν μ ε ί ω σ η κατά 91% στην συχνότητα.
Αντίθετα, οι ασθενείς της ομάδας ελέγχου ανέφεραν α ύ ξ η σ η κατά 165% στην συχνότητα.
χοληστερόλη:
Επίσης, στην πειραματική ομάδα υπήρξε σημαντική μ ε ί ω σ η :
- στην ολική χοληστερόλη κατά 24,3%, και
- στην "κακή" LDL-χοληστερόλη κατά 37,4%.
Αυτή η μείωση είναι παρόμοια με εκείνη που προσφέρουν τα φάρμακα για την χοληστερόλη.
απώλεια βάρους:
Επιπρόσθετα, υπήρξε σημαντική απώλεια βάρους κατά 10 κιλά (δείτε όλα τα οφέλη που έχει η φυτοφαγία στην απώλεια βάρους κάνοντας κλικ εδώ).
ΣΥΝΟΨΙΖΟΝΤΑΣ
Μετά από μόλις 1 έτος, υπήρξε σημαντική υποχώρηση της στεφανιαίας αθηροσκλήρωσης. Δεδομένου ότι η στεφανιαία αθηροσκλήρωση εμφανίζεται σε μια περίοδο δεκαετιών, δ ε ν θα ήταν αναμενόμενο να έχουμε μεγαλύτερες αλλαγές σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα και μάλιστα χωρίς την χρήση υπολιπιδαιμικών φαρμάκων.
Αντίθετα, οι ασθενείς στην ομάδα ελέγχου της συνήθους φροντίδας εμφάνισαν σημαντική επιδείνωση, το οποίο υποδηλώνει ότι οι συμβατικές συστάσεις για ασθενείς με στεφανιαία νόσο δ ε ν επαρκούν.
Αυτή η μελέτη επιχορηγήθηκε από το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ.
Επίσης, να σημειωθεί ότι η διατροφή δ ε ν ήταν 100% φυτοφαγική, περιείχε γαλακτοκομικά χωρίς λιπαρά και ασπράδι αυγού. Δεδομένα από άλλες δημοσιεύσεις έχουν δείξει ότι όταν η διατροφή είναι 100% φυτοφαγική, τα οφέλη είναι ακόμα μεγαλύτερα. Το επόμενο διάστημα θα αναρτηθούν και οι σχετικές δημοσιεύσεις.
διάμετρος στένωσης:
Η μέση ποσοστιαία διάμετρος της στένωσης :
- στην ομάδα ελέγχου όπου έλαβε την συνήθη φροντίδα υπήρξε ε π ι δ ε ί ν ω σ η, αλλά
- στην πειραματική ομάδα όπου εφάρμοσε τις 3 αλλαγές υπήρξε υ π ο χ ώ ρ η σ η (όταν αναλύθηκαν μόνο βλάβες με στένωση μεγαλύτερες από 50%, τα οφέλη ήταν ακόμα μεγαλύτερα στην πειραματική ομάδα).
Στο 82% των ασθενών της πειραματικής ομάδας υπήρξε κατεύθυνση προς υποχώρηση της στεφανιαίας αθηροσκλήρωσης.
Επίσης, όσο μεγαλύτερη ήταν η τήρηση του προγράμματος από την πλευρά των ασθενών, τόσο πιο έντονες ήταν οι βελτιώσεις. Πιο συγκεκριμένα, οι ασθενείς με υψηλή τήρηση είχαν τετραπλάσια βελτίωση σε σύγκριση με τους ασθενείς με χαμηλή τήρηση.
Επιπροσθετα, η μεγαλύτερη βελτίωση παρατηρήθηκε στις σοβαρότερες βλάβες.
στηθάγχη:
Οι ασθενείς στην πειραματική ομάδα ανέφεραν μ ε ί ω σ η κατά 91% στην συχνότητα.
Αντίθετα, οι ασθενείς της ομάδας ελέγχου ανέφεραν α ύ ξ η σ η κατά 165% στην συχνότητα.
χοληστερόλη:
Επίσης, στην πειραματική ομάδα υπήρξε σημαντική μ ε ί ω σ η :
- στην ολική χοληστερόλη κατά 24,3%, και
- στην "κακή" LDL-χοληστερόλη κατά 37,4%.
Αυτή η μείωση είναι παρόμοια με εκείνη που προσφέρουν τα φάρμακα για την χοληστερόλη.
απώλεια βάρους:
Επιπρόσθετα, υπήρξε σημαντική απώλεια βάρους κατά 10 κιλά (δείτε όλα τα οφέλη που έχει η φυτοφαγία στην απώλεια βάρους κάνοντας κλικ εδώ).
ΣΥΝΟΨΙΖΟΝΤΑΣ
Μετά από μόλις 1 έτος, υπήρξε σημαντική υποχώρηση της στεφανιαίας αθηροσκλήρωσης. Δεδομένου ότι η στεφανιαία αθηροσκλήρωση εμφανίζεται σε μια περίοδο δεκαετιών, δ ε ν θα ήταν αναμενόμενο να έχουμε μεγαλύτερες αλλαγές σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα και μάλιστα χωρίς την χρήση υπολιπιδαιμικών φαρμάκων.
Αντίθετα, οι ασθενείς στην ομάδα ελέγχου της συνήθους φροντίδας εμφάνισαν σημαντική επιδείνωση, το οποίο υποδηλώνει ότι οι συμβατικές συστάσεις για ασθενείς με στεφανιαία νόσο δ ε ν επαρκούν.
Αυτή η μελέτη επιχορηγήθηκε από το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ.
Επίσης, να σημειωθεί ότι η διατροφή δ ε ν ήταν 100% φυτοφαγική, περιείχε γαλακτοκομικά χωρίς λιπαρά και ασπράδι αυγού. Δεδομένα από άλλες δημοσιεύσεις έχουν δείξει ότι όταν η διατροφή είναι 100% φυτοφαγική, τα οφέλη είναι ακόμα μεγαλύτερα. Το επόμενο διάστημα θα αναρτηθούν και οι σχετικές δημοσιεύσεις.
Β. ΠΛΗΡΕΣ ΚΕΙΜΕΝΟ
Mια προοπτική, τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη δοκιμή από τον Δρ. Ντιν Όρνις και την επιστημονική ομάδα του διερεύνησε εάν οι σημαντικές αλλαγές στον τρόπο ζωής επηρεάζουν την αθηροσκλήρωση των στεφανιαίων αγγείων μετά από 1 χρόνο.
Αρχικα, η μελέτη ξεκίνησε με μια εβδομαδιαία εκδρομή, όχι μόνο για να αποκτήσουν μια αίσθηση του τι περιλαμβάνει αλλά και για να αρχίσουν να βιώνουν τα οφέλη, τα οποία αποτέλεσαν ένα πολύ ισχυρό κίνητρο όταν επέστρεψαν σπίτι τους και έκαναν αλλαγές χωρίς την δική μας υποστήριξη. Ο/η σύζυγος ή ο/η σύντροφος από όλα τα άτομα που συμμετείχαν (εάν υπήρχε) έπρεπε να έρθουν στην εκδρομή.
Οι ασθενείς χωρίστηκαν σε 2 ομάδες:
- στην ομάδα ελέγχου (20 ασθενείς), όπου έλαβαν την συνήθη φροντίδα, και
- στην πειραματική ομάδα (28 ασθενείς), όπου έκαναν τις εξής 3 αλλαγές: φυτοφαγική διατροφή χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, διαχείριση του άγχους και μέτρια σωματική άσκηση (συνήθως περπάτημα).
Οι ασθενείς (ηλικίας 35-75 ετών) επιλέχθηκαν από ιατρικό κέντρο και νοσοκομείο.
195 στεφανιαίες βλάβες αναλύθηκαν με ποσοτική στεφανιογραφία.
ευρήματα:
Η μέση ποσοστιαία διάμετρος της στένωσης :
- επιδεινώθηκε στην ομάδα ελέγχου όπου έλαβε την συνήθη φροντίδα (από 42.7% σε 46.1%), αλλά
- στην πειραματική ομάδα όπου εφάρμοσε τις 3 αλλαγές υπήρξε υποχώρηση (από 40% σε 37,8%).
Η διαφορά μεταξύ των 2 ομάδων ήταν στατιστικά σημαντική.
Όταν αναλύθηκαν μόνο βλάβες όπου είχαν στένωση μεγαλύτερες από 50%, τα οφέλη ήταν ακόμα μεγαλύτερα στην πειραματική ομάδα όπου εφάρμοσε τις 3 αλλαγές. Η μέση διάμετρος της στένωσης υποχώρησε από 61.1% σε 55.8%.
Αντίθετα στην ομάδα ελέγχου όπου έλαβε την συνήθη φροντίδα η στένωση επιδεινώθηκε από 61.7% σε 64.4%.
Η διαφορά μεταξύ των 2 ομάδων ήταν στατιστικά σημαντική.
Συνολικά, το 82% των ασθενών της πειραματικής ομάδας που εφάρμοσε τις 3 αλλαγές είχαν διάμεση αλλαγή προς την κατεύθυνση της υποχώρησης της στεφανιαίας αθηροσκλήρωσης.
Επίσης, η συνολική τήρηση των αλλαγών στον τρόπο ζωής σχετιζόταν έντονα με τις βελτιώσεις και είχαν σχέση "δόσης–απόκρισης", δηλαδή όσο μεγαλύτερη τήρηση υπήρχε από την πλευρά των ασθενών, τόσο μεγαλύτερα τα οφέλη. Αυτό το εύρημα υποδηλώνει ότι η σχέση ήταν αιτιώδης.
Διαπιστώθηκε ότι οι πιο σοβαρές βλάβες με την μεγαλύτερη στένωση παρουσίασαν την μεγαλύτερη βελτίωση. Το εύρημα είναι σημαντικό αφού οι πιο σοβαρές βλάβες είναι και οι πιο σημαντικές κλινικά.
Οι ασθενείς στην πειραματική ομάδα που εφάρμοσαν τις 3 αλλαγές ανέφεραν:
- μείωση κατά 91% στην συχνότητα της στηθάγχης,
- μείωση κατά 42% στην διάρκεια της στηθάγχης, και
- μείωση κατά 28% στην σοβαρότητα της στηθάγχης.
Αντίθετα, οι ασθενείς της ομάδας ελέγχου ανέφεραν:
- αύξηση κατά 165% στην συχνότητα,
- αύξηση κατά 95% στην διάρκεια, και
- αύξηση κατά 39 στην σοβαρότητα.
Σε προηγούμενες μελέτες, διαπιστώθηκαν παρόμοιες βελτιώσεις σε μόλις 1 μήνα, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι βελτιώσεις στην στηθάγχη ίσως προηγούνται της υποχώρησης της στεφανιαίας αθηροσκλήρωσης.
Επίσης, άλλα οφέλη ήταν η σημαντική μείωση :
- στην ολική χοληστερόλη κατά 24,3%, και
- στην "κακή" LDL-χοληστερόλη κατά 37,4%.
Οι βελτιώσεις αυτές είναι παρόμοιες με εκείνες που παρατηρούνται από τα φάρμακα που μειώνουν την χοληστερόλη.
Επιπρόσθετα, υπήρξε σημαντική απώλεια βάρους κατά 10 κιλά (δείτε όλα τα οφέλη που έχει η φυτοφαγία στην απώλεια βάρους κάνοντας κλικ εδώ).
συνοψίζοντας:
Μετά από ένα χρόνο, οι ασθενείς της πειραματικής ομάδας που εφάρμοσαν τις 3 αλλαγές εμφάνισαν σημαντική συνολική υποχώρηση της στεφανιαίας αθηροσκλήρωσης όπως μετρήθηκε με ποσοτική στεφανιαία αρτηριογραφία. Δεδομένου ότι η στεφανιαία αθηροσκλήρωση εμφανίζεται σε μια περίοδο δεκαετιών, δεν θα περίμενε κανείς να βρει μεγαλύτερες αλλαγές σε μόλις ένα έτος.
Αντίθετα, οι ασθενείς στην ομάδα ελέγχου της συνήθους φροντίδας που έκαναν λιγότερες βελτιώσεις εμφάνισαν σημαντική επιδείνωση της στεφανιαίας αθηροσκλήρωσης. Αυτό το εύρημα υποδηλώνει ότι οι συμβατικές συστάσεις για ασθενείς με στεφανιαία νόσο δ ε ν επαρκούν.
Τα αγγειογραφικά ευρήματα υποδηλώνουν ότι η τήρηση του προγράμματος πρέπει να είναι πολύ υψηλή για να εμφανιστεί συνολική αναστροφή, αν και οι μέτριες βελτιωσεις έχουν κάποια ευεργετικά αποτελέσματα.
Η δημοσίευση κλείνει αναφέροντας ότι οι αλλαγές στον τρόπο ζωής ίσως είναι ικανές να αντιστρέφουν την αθηροσκλήρωση των στεφανιαίων αρτηριών, ακόμη και των σοβαρών περιπτώσεων, μετά από μ ό λ ι ς 1 χρόνο και χωρίς την χρήση υπολιπιδαιμικών φαρμάκων.
Αυτή η μελέτη υποστηρίχθηκε από επιχορηγήσεις από το Εθνικό Ινστιτούτο Καρδιάς, Πνεύμονα και Αίματος των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας (ROl HL42554) και του Τμήματος Υπηρεσιών Υγείας της Πολιτείας της Καλιφόρνια (αρ. 1256SC-01).
Επίσης, να σημειωθεί ότι η διατροφή δεν ήταν 100% φυτοφαγική, περιείχε γαλακτοκομικά χωρίς λιπαρά και ασπράδι αυγού. Δεδομένα από άλλες δημοσιεύσεις έχουν δείξει ότι όταν η διατροφή είναι 100% φυτοφαγική, τα οφέλη είναι ακόμα μεγαλύτερα. Το επόμενο διάστημα θα αναρτηθούν οι σχετικές δημοσιεύσεις.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Η διατροφή περιελάμβανε φρούτα, λαχανικά, δημητριακά, όσπρια χωρίς θερμιδικό περιορισμό. Δεν επιτρεπόταν κανένα ζωικό προϊόν εκτός από ασπράδι αυγού και ένα φλιτζάνι άπαχο γάλα ή γιαούρτι την ημέρα (1).
Aν και ο ημερήσιος στόχος ήταν 5mg χοληστερόλης, τελικά η μέση ημερήσια πρόσληψη ήταν 12 mg. Το σκεπτικό είναι ότι η χοληστερόλη βρίσκεται μόνο σε ζωικά προϊόντα, τα οποία τείνουν επίσης να είναι υψηλότερα σε κορεσμένα λιπαρά. Επίσης, οι άνθρωποι βρίσκουν ευκολότερο να γίνουν φυτοφάγοι από το να τρώνε, ας πούμε, 50 ή 80 γραμμάρια κρέας ανά ημέρα (2).
Η διατροφή περιείχε περίπου το 10% των θερμίδων ως λιπαρά (αναλογία πολυακόρεστων/κορεσμένων μεγαλύτερη από 1), 15-20% πρωτεΐνες και 70-75% κυρίως σύνθετους υδατάνθρακες (1).
Προκειμενου τα γεύματα να είναι εύγευστα, το αλάτι περιορίστηκε μόνο στους υπερτασικούς ασθενείς, στους νεφροπαθείς και σε όσους είχαν καρδιακή ανεπάρκεια (2).
Η καφεΐνη δεν επιτρεπόταν (1), με εξαίρεση το πράσινο τσάι, λόγω της δυνατότητας της να επιδεινώνει τις αρρυθμίες και να ενισχύει το στρες σε πολλούς ανθρώπους. Τα στοιχεία που συνδέουν την καφεΐνη με τις καρδιακές παθήσεις είναι ανάμεικτα. Από όλες τις αλλαγές, ο περιορισμός της καφεΐνη είναι πιθανώς ο λιγότερο κρίσιμος (2).
Το αλκοόλ περιορίστηκε σε όχι περισσότερες από 2 μονάδες την ημέρα (το αλκοόλ αποκλείστηκε για οποιονδήποτε με ιστορικό αλκοολισμού και κανένα άτομο δεν ενθαρρύνθηκε να πίνει αλκοόλ) (2). Βέβαια, το αλκοόλ έχει σοβαρότατο αντίκτυπο σε πλήθος άλλων παθήσεων (διαβήτης, θυρεοειδής, καρκίνος, καταθλιπτικές διαταραχές, οστεοπόρωση, ψωρίαση) καθώς και στην λειτουργία του εγκεφάλου. Συνεπώς, το βέλτιστο είναι η πλήρη αποφυγή του (3).
Η διατροφή ήταν διατροφικά επαρκής και πληρούσε τις συνιστώμενες ημερήσιες δόσεις για όλα τα θρεπτικά συστατικά εκτός από τη βιταμίνη Β12 που χορηγήθηκε συμπλήρωμα (1). Δόθηκε και μία πολυβιταμίνη όχι γιατί η διατροφή δεν ήταν επαρκής αλλά για να υπάρχει σιγουριά (2).
Οι τεχνικές διαχείρισης του στρες περιελάμβαναν ασκήσεις διατάσεων, τεχνικές αναπνοής, διαλογισμό, προοδευτική χαλάρωση και νοερή απεικόνιση.
Ο σκοπός κάθε τεχνικής ήταν να αυξήσει την αίσθηση χαλάρωσης, συγκέντρωσης και επίγνωσης του ασθενούς.
Ζητήθηκε από τους ασθενείς να εξασκήσουν αυτές τις τεχνικές διαχείρισης του στρες για τουλάχιστον 1 ώρα την ημέρα και τους δόθηκε μια κασέτα διάρκειας 1 ώρας για να τους βοηθήσει (1).
Μόνο 1 ασθενής στην πειραματική ομάδα κάπνιζε κατά την έναρξη, και συμφώνησε να σταματήσει το κάπνισμα κατά την διάρκεια της συμμετοχής της (1).
Στους ασθενείς συνταγογραφήθηκαν α τ ο μ ι κ ά επίπεδα άσκησης (συνήθως περπάτημα) σύμφωνα με τα αποτελέσματα του αρχικού ελέγχου τους σε διάδρομο (1).
Παραπομπές:
1. Ornish D, Brown SE, Scherwitz LW, Billings JH, Armstrong WT, Ports TA, McLanahan SM, Kirkeeide RL, Brand RJ, Gould KL. Can lifestyle changes reverse coronary heart disease? The Lifestyle Heart Trial. Lancet. 1990 Jul 21;336(8708):129-33. doi: 10.1016/0140-6736(90)91656-u. PMID: 1973470.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1973470/
https://www.ornish.com/wp-content/uploads/can-lifestyle-changes-reverse-coronary-heart-disease.pdf
2. Reversing heart disease through diet, exercise, and stress management: An interview with Dean Ornish Journal of the American Dietetic Association Volume 91, Issue 2, February 1991, Pages 162-165
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0002822321010804
3. Αλκοόλ,
https://www.herbspice.gr/alkool.html
Mια προοπτική, τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη δοκιμή από τον Δρ. Ντιν Όρνις και την επιστημονική ομάδα του διερεύνησε εάν οι σημαντικές αλλαγές στον τρόπο ζωής επηρεάζουν την αθηροσκλήρωση των στεφανιαίων αγγείων μετά από 1 χρόνο.
Αρχικα, η μελέτη ξεκίνησε με μια εβδομαδιαία εκδρομή, όχι μόνο για να αποκτήσουν μια αίσθηση του τι περιλαμβάνει αλλά και για να αρχίσουν να βιώνουν τα οφέλη, τα οποία αποτέλεσαν ένα πολύ ισχυρό κίνητρο όταν επέστρεψαν σπίτι τους και έκαναν αλλαγές χωρίς την δική μας υποστήριξη. Ο/η σύζυγος ή ο/η σύντροφος από όλα τα άτομα που συμμετείχαν (εάν υπήρχε) έπρεπε να έρθουν στην εκδρομή.
Οι ασθενείς χωρίστηκαν σε 2 ομάδες:
- στην ομάδα ελέγχου (20 ασθενείς), όπου έλαβαν την συνήθη φροντίδα, και
- στην πειραματική ομάδα (28 ασθενείς), όπου έκαναν τις εξής 3 αλλαγές: φυτοφαγική διατροφή χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, διαχείριση του άγχους και μέτρια σωματική άσκηση (συνήθως περπάτημα).
Οι ασθενείς (ηλικίας 35-75 ετών) επιλέχθηκαν από ιατρικό κέντρο και νοσοκομείο.
195 στεφανιαίες βλάβες αναλύθηκαν με ποσοτική στεφανιογραφία.
ευρήματα:
Η μέση ποσοστιαία διάμετρος της στένωσης :
- επιδεινώθηκε στην ομάδα ελέγχου όπου έλαβε την συνήθη φροντίδα (από 42.7% σε 46.1%), αλλά
- στην πειραματική ομάδα όπου εφάρμοσε τις 3 αλλαγές υπήρξε υποχώρηση (από 40% σε 37,8%).
Η διαφορά μεταξύ των 2 ομάδων ήταν στατιστικά σημαντική.
Όταν αναλύθηκαν μόνο βλάβες όπου είχαν στένωση μεγαλύτερες από 50%, τα οφέλη ήταν ακόμα μεγαλύτερα στην πειραματική ομάδα όπου εφάρμοσε τις 3 αλλαγές. Η μέση διάμετρος της στένωσης υποχώρησε από 61.1% σε 55.8%.
Αντίθετα στην ομάδα ελέγχου όπου έλαβε την συνήθη φροντίδα η στένωση επιδεινώθηκε από 61.7% σε 64.4%.
Η διαφορά μεταξύ των 2 ομάδων ήταν στατιστικά σημαντική.
Συνολικά, το 82% των ασθενών της πειραματικής ομάδας που εφάρμοσε τις 3 αλλαγές είχαν διάμεση αλλαγή προς την κατεύθυνση της υποχώρησης της στεφανιαίας αθηροσκλήρωσης.
Επίσης, η συνολική τήρηση των αλλαγών στον τρόπο ζωής σχετιζόταν έντονα με τις βελτιώσεις και είχαν σχέση "δόσης–απόκρισης", δηλαδή όσο μεγαλύτερη τήρηση υπήρχε από την πλευρά των ασθενών, τόσο μεγαλύτερα τα οφέλη. Αυτό το εύρημα υποδηλώνει ότι η σχέση ήταν αιτιώδης.
Διαπιστώθηκε ότι οι πιο σοβαρές βλάβες με την μεγαλύτερη στένωση παρουσίασαν την μεγαλύτερη βελτίωση. Το εύρημα είναι σημαντικό αφού οι πιο σοβαρές βλάβες είναι και οι πιο σημαντικές κλινικά.
Οι ασθενείς στην πειραματική ομάδα που εφάρμοσαν τις 3 αλλαγές ανέφεραν:
- μείωση κατά 91% στην συχνότητα της στηθάγχης,
- μείωση κατά 42% στην διάρκεια της στηθάγχης, και
- μείωση κατά 28% στην σοβαρότητα της στηθάγχης.
Αντίθετα, οι ασθενείς της ομάδας ελέγχου ανέφεραν:
- αύξηση κατά 165% στην συχνότητα,
- αύξηση κατά 95% στην διάρκεια, και
- αύξηση κατά 39 στην σοβαρότητα.
Σε προηγούμενες μελέτες, διαπιστώθηκαν παρόμοιες βελτιώσεις σε μόλις 1 μήνα, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι βελτιώσεις στην στηθάγχη ίσως προηγούνται της υποχώρησης της στεφανιαίας αθηροσκλήρωσης.
Επίσης, άλλα οφέλη ήταν η σημαντική μείωση :
- στην ολική χοληστερόλη κατά 24,3%, και
- στην "κακή" LDL-χοληστερόλη κατά 37,4%.
Οι βελτιώσεις αυτές είναι παρόμοιες με εκείνες που παρατηρούνται από τα φάρμακα που μειώνουν την χοληστερόλη.
Επιπρόσθετα, υπήρξε σημαντική απώλεια βάρους κατά 10 κιλά (δείτε όλα τα οφέλη που έχει η φυτοφαγία στην απώλεια βάρους κάνοντας κλικ εδώ).
συνοψίζοντας:
Μετά από ένα χρόνο, οι ασθενείς της πειραματικής ομάδας που εφάρμοσαν τις 3 αλλαγές εμφάνισαν σημαντική συνολική υποχώρηση της στεφανιαίας αθηροσκλήρωσης όπως μετρήθηκε με ποσοτική στεφανιαία αρτηριογραφία. Δεδομένου ότι η στεφανιαία αθηροσκλήρωση εμφανίζεται σε μια περίοδο δεκαετιών, δεν θα περίμενε κανείς να βρει μεγαλύτερες αλλαγές σε μόλις ένα έτος.
Αντίθετα, οι ασθενείς στην ομάδα ελέγχου της συνήθους φροντίδας που έκαναν λιγότερες βελτιώσεις εμφάνισαν σημαντική επιδείνωση της στεφανιαίας αθηροσκλήρωσης. Αυτό το εύρημα υποδηλώνει ότι οι συμβατικές συστάσεις για ασθενείς με στεφανιαία νόσο δ ε ν επαρκούν.
Τα αγγειογραφικά ευρήματα υποδηλώνουν ότι η τήρηση του προγράμματος πρέπει να είναι πολύ υψηλή για να εμφανιστεί συνολική αναστροφή, αν και οι μέτριες βελτιωσεις έχουν κάποια ευεργετικά αποτελέσματα.
Η δημοσίευση κλείνει αναφέροντας ότι οι αλλαγές στον τρόπο ζωής ίσως είναι ικανές να αντιστρέφουν την αθηροσκλήρωση των στεφανιαίων αρτηριών, ακόμη και των σοβαρών περιπτώσεων, μετά από μ ό λ ι ς 1 χρόνο και χωρίς την χρήση υπολιπιδαιμικών φαρμάκων.
Αυτή η μελέτη υποστηρίχθηκε από επιχορηγήσεις από το Εθνικό Ινστιτούτο Καρδιάς, Πνεύμονα και Αίματος των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας (ROl HL42554) και του Τμήματος Υπηρεσιών Υγείας της Πολιτείας της Καλιφόρνια (αρ. 1256SC-01).
Επίσης, να σημειωθεί ότι η διατροφή δεν ήταν 100% φυτοφαγική, περιείχε γαλακτοκομικά χωρίς λιπαρά και ασπράδι αυγού. Δεδομένα από άλλες δημοσιεύσεις έχουν δείξει ότι όταν η διατροφή είναι 100% φυτοφαγική, τα οφέλη είναι ακόμα μεγαλύτερα. Το επόμενο διάστημα θα αναρτηθούν οι σχετικές δημοσιεύσεις.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Η διατροφή περιελάμβανε φρούτα, λαχανικά, δημητριακά, όσπρια χωρίς θερμιδικό περιορισμό. Δεν επιτρεπόταν κανένα ζωικό προϊόν εκτός από ασπράδι αυγού και ένα φλιτζάνι άπαχο γάλα ή γιαούρτι την ημέρα (1).
Aν και ο ημερήσιος στόχος ήταν 5mg χοληστερόλης, τελικά η μέση ημερήσια πρόσληψη ήταν 12 mg. Το σκεπτικό είναι ότι η χοληστερόλη βρίσκεται μόνο σε ζωικά προϊόντα, τα οποία τείνουν επίσης να είναι υψηλότερα σε κορεσμένα λιπαρά. Επίσης, οι άνθρωποι βρίσκουν ευκολότερο να γίνουν φυτοφάγοι από το να τρώνε, ας πούμε, 50 ή 80 γραμμάρια κρέας ανά ημέρα (2).
Η διατροφή περιείχε περίπου το 10% των θερμίδων ως λιπαρά (αναλογία πολυακόρεστων/κορεσμένων μεγαλύτερη από 1), 15-20% πρωτεΐνες και 70-75% κυρίως σύνθετους υδατάνθρακες (1).
Προκειμενου τα γεύματα να είναι εύγευστα, το αλάτι περιορίστηκε μόνο στους υπερτασικούς ασθενείς, στους νεφροπαθείς και σε όσους είχαν καρδιακή ανεπάρκεια (2).
Η καφεΐνη δεν επιτρεπόταν (1), με εξαίρεση το πράσινο τσάι, λόγω της δυνατότητας της να επιδεινώνει τις αρρυθμίες και να ενισχύει το στρες σε πολλούς ανθρώπους. Τα στοιχεία που συνδέουν την καφεΐνη με τις καρδιακές παθήσεις είναι ανάμεικτα. Από όλες τις αλλαγές, ο περιορισμός της καφεΐνη είναι πιθανώς ο λιγότερο κρίσιμος (2).
Το αλκοόλ περιορίστηκε σε όχι περισσότερες από 2 μονάδες την ημέρα (το αλκοόλ αποκλείστηκε για οποιονδήποτε με ιστορικό αλκοολισμού και κανένα άτομο δεν ενθαρρύνθηκε να πίνει αλκοόλ) (2). Βέβαια, το αλκοόλ έχει σοβαρότατο αντίκτυπο σε πλήθος άλλων παθήσεων (διαβήτης, θυρεοειδής, καρκίνος, καταθλιπτικές διαταραχές, οστεοπόρωση, ψωρίαση) καθώς και στην λειτουργία του εγκεφάλου. Συνεπώς, το βέλτιστο είναι η πλήρη αποφυγή του (3).
Η διατροφή ήταν διατροφικά επαρκής και πληρούσε τις συνιστώμενες ημερήσιες δόσεις για όλα τα θρεπτικά συστατικά εκτός από τη βιταμίνη Β12 που χορηγήθηκε συμπλήρωμα (1). Δόθηκε και μία πολυβιταμίνη όχι γιατί η διατροφή δεν ήταν επαρκής αλλά για να υπάρχει σιγουριά (2).
Οι τεχνικές διαχείρισης του στρες περιελάμβαναν ασκήσεις διατάσεων, τεχνικές αναπνοής, διαλογισμό, προοδευτική χαλάρωση και νοερή απεικόνιση.
Ο σκοπός κάθε τεχνικής ήταν να αυξήσει την αίσθηση χαλάρωσης, συγκέντρωσης και επίγνωσης του ασθενούς.
Ζητήθηκε από τους ασθενείς να εξασκήσουν αυτές τις τεχνικές διαχείρισης του στρες για τουλάχιστον 1 ώρα την ημέρα και τους δόθηκε μια κασέτα διάρκειας 1 ώρας για να τους βοηθήσει (1).
Μόνο 1 ασθενής στην πειραματική ομάδα κάπνιζε κατά την έναρξη, και συμφώνησε να σταματήσει το κάπνισμα κατά την διάρκεια της συμμετοχής της (1).
Στους ασθενείς συνταγογραφήθηκαν α τ ο μ ι κ ά επίπεδα άσκησης (συνήθως περπάτημα) σύμφωνα με τα αποτελέσματα του αρχικού ελέγχου τους σε διάδρομο (1).
Παραπομπές:
1. Ornish D, Brown SE, Scherwitz LW, Billings JH, Armstrong WT, Ports TA, McLanahan SM, Kirkeeide RL, Brand RJ, Gould KL. Can lifestyle changes reverse coronary heart disease? The Lifestyle Heart Trial. Lancet. 1990 Jul 21;336(8708):129-33. doi: 10.1016/0140-6736(90)91656-u. PMID: 1973470.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1973470/
https://www.ornish.com/wp-content/uploads/can-lifestyle-changes-reverse-coronary-heart-disease.pdf
2. Reversing heart disease through diet, exercise, and stress management: An interview with Dean Ornish Journal of the American Dietetic Association Volume 91, Issue 2, February 1991, Pages 162-165
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0002822321010804
3. Αλκοόλ,
https://www.herbspice.gr/alkool.html
